Het consortium FORESIGHT krijgt een subsidie van €9 miljoen euro van Health~Holland voor het doen van onderzoek op gebied van medicijnontwikkeling dat wordt ondersteund met moleculaire beeldvorming. Het consortium bestaat uit onderzoekers onder leiding van Liesbeth de Vries van het UMCG (UMC Groningen), Guus van Dongen (Amsterdam UMC), John Haanen (NKI/AVL) en Peter de With (TU/e). De onderzoeken moeten de inzet en de ontwikkeling van immuuntherapie gaan verbeteren.
De relatief nieuwe medicijnen die worden ondersteund via moleculaire beeldvorming zijn inmiddels enorm succesvol in het aanpakken van heftige aandoeningen. Voorbeelden hiervan zijn oncologische, auto-immuun-, cardiovasculaire en neurodegeneratieve ziekten. Deze groep medicijnen is echter niet alleen succesvol, maar ook duur. En niet elk medicijn is voor iedereen even effectief.
Dat zijn de zaken die via het FORESIGHT-consortium worden onderzocht. Zo wordt er bekeken wanneer immunotherapie kan worden ingezet. Vervolgens wordt bekeken wat daarbij dan het meest geschikte medicijn is. Ook wordt gekeken naar welke patiënten er het meeste baat hebben bij de immunotherapie. Bovenstaande vragen zijn relevant voor de bestaande therapieën maar worden ook beantwoord bij het ontwikkelen van nieuwe, succesvolle medicijnen.
Subsidie en bedrijfsleven
Verschillende vragen betekent ook verschillende onderzoeken doen om antwoorden te krijgen. Vanuit Health~Holland is daarvoor drie miljoen euro per jaar beschikbaar gesteld over de komende drie jaar. Verder gaat het om een publiek-private samenwerking, wat betekent dat elke publieke euro wordt gematcht door een euro vanuit het bedrijfsleven. Dat betekent dat het consortium in totaal 18 miljoen euro kan verdelen over verschillende onderzoeken in de jaren 2025-2027. De eerste call waarbij onderzoeksvoorstellen kunnen worden ingediend, wordt binnenkort verwacht.
Het FORESIGHT-consortium heeft een speciaal programma gemaakt om het gebruik van moleculaire beeldvorming bij het ontwikkelen van nieuwe medicijnen te stimuleren. Het doel van het programma is om geavanceerde nucleaire en optische beeldvormingstechnieken en hoogwaardige expertise – zoals kunstmatige intelligentie - en infrastructuur aan te bieden om zo het gedrag van medicijnen in het lichaam te kunnen volgen. Ook worden daarbij imaging-biomarkers te ontwikkeld. Hiermee zijn weefseleigenschappen tot op celniveau in kaart te brengen en de verdeling van medicijnen in het lichaam vast te stellen en te kwantificeren.
Daarom is de groep van TU/e-onderzoeker Fons van der Sommen, Video Coding & Architectures, ook nauw betrokken bij de oprichting van het consortium. Van der Sommen: “Het is echt een uitdaging om de juiste patiënt te matchen met de juiste behandeling. En om te weten wanneer je die behandeling dan het beste kunt geven”, zegt TU/e-onderzoeker, Van der Sommen. Hij zet dat de kennis en de ervaring om met beeldverwerking én AI te werken aan effectieve diagnostiek hen bij het onderzoek gaat helpen.
Geringe dataset
Van der Sommen vertelt dat dankzij de zeer geavanceerde beeldvormingstechnieken die binnen FORESIGHT onderzocht gaan worden er inzichten ontstaan waarmee ze AI-modellen kunnen trainen. Op die manier kunnen ze bij wijze van spreken voorspellen wat de medicijnen doen bij welke patiënten. Wel zegt Van der Sommen dat het een grote uitdaging voor ze gaat worden om met relatief weinig datapunten tóch effectieve resultaten met hun modellen te gaan boeken. Immuuntherapie is nog erg duur, waardoor de groep patiënten die het krijgt niet extreem groot is. En dat betekent ook relatief geringe dataset waarmee ze aan de slag gaan.
De afgelopen jaren was men al bezig om nieuwe, doelgerichte medicijnen te ontwikkelen. Maar het ontwikkelen van nieuwe medicijnen duurt lang, is zeer kostbaar. Bovendien is er een groot risico dat deze medicijnontwikkeling voortijdig moet worden gestopt waardoor de medicijnen nooit op de markt komen. En zijn de medicijnen eenmaal op de markt dan werken ze niet altijd voor iedereen waardoor verwachte doorbraken uitblijven. Het FORSIGHT-consortium hoopt met haar onderzoek hierin verandering te brengen.
Bijna twee jaar geleden hebben onderzoekers van de Ben-Gurion Universiteit van de Negev in Beersheba een bio-sensortechnologie ontwikkeld die met aanzienlijk grotere nauwkeurigheid de respons van kankerpatiënten op anti-PD1, een immunotherapiebehandeling met immuuncheckpointremmers (ICI), voorspelt.
