Medio oktober heeft de Nederlandse Vereniging van Bestuurders in de Zorg (NVZD) de Handreiking Effectief Samenwerken uitgebracht. Dit document ondersteunt zorgbestuurders bij het aangaan van waardevolle samenwerkingen binnen de context van de toenemende druk op zorg. Jolanda Buwalda is voorzitter van de raad van bestuur bij Omring, bestuurslid bij NVZD en redactieraadlid bij ICT&health. Samen met Aiko de Raaf, Landelijke Kwartiermaker van het Integraal Zorgakkoord (IZA) van VWS, bespreekt zij in ICT&health 6 waarom samenwerking de zorg verder zal gaan en moeten brengen.
“Bestuurders zijn niet alleen meer eindverantwoordelijk voor de continuïteit van hun eigen zorgorganisatie, maar zijn tegenwoordig ook betrokken bij de maatschappelijke opgaven in de regio”, begint Buwalda. “Zoals schaarste op de arbeidsmarkt, ontoereikende financiële middelen en duurzaamheidsvraagstukken. Het is duidelijk dat we de zorg slimmer, beter en impactvoller moeten organiseren.” En daarvoor is samenwerking nodig, blijkt ook uit het IZA.
Het IZA is veelbelovend, maar ook ingrijpend, vervolgt Buwalda. Er zijn al veel mooie initiatieven, maar die krijgen vaak nog onvoldoende aandacht. “Het wiel hoeft niet steeds opnieuw uitgevonden te worden. Om zorgbestuurders effectiever te laten zijn in netwerkvorming, samenwerkingen en zorginnovatieroutines, is de Handreiking Effectief Samenwerking opgesteld.”
Dubbele vergrijzing
En samenwerking is broodnodig, benadrukt kwartiermaker De Raaf. “Op dit moment is sprake van een dubbele vergrijzing: door de vergrijzende populatie neemt de zorgvraag toe, terwijl de vergrijzing ook een uitstroom van zorgprofessionals veroorzaakt. Over vier à vijf jaar komen we in Nederland 200.000 zorgverleners tekort.”
Eén van de manieren om die toenemende druk op de zorg te verlichten, is door digitale innovatieve oplossingen te omarmen. Innovatie vindt echter niet meer plaats in isolatie, maar juist in coöperatie. Regionale samenwerkingen maken dat mogelijk.
Veranderende beroep
De Handreiking van de NVZD gaat in op het veranderende beroep van de zorgbestuurder, waarbij de functie verschuift van organisatiebestuurder naar regio-, samenwerkings- of netwerkbestuurder. In de Handreiking komen vier perspectieven op effectieve samenwerking aan bod: de maatschappelijke opgaven, de organisatie, bestuur en toezicht en de samenwerking.
Buwalda hierover: “De zorg krijgt met steeds meer samenwerkingsverbanden te maken, wat vraagt om nieuwe strategische en organisatorische vaardigheden. Ook over de samenwerking zelf ontstaan vragen. Wat voor type samenwerkingen zijn er? Hoe worden deze samenwerkingen geformaliseerd? En hoe kunnen we digitale, technologische en datacomponenten ook beleggen en benutten in samenwerkingen? In de Handreiking schetsen we de verschillende perspectieven onder meer vanuit dilemma’s, waar geen goed of fout antwoord op is. Uiteindelijk moeten we vanuit een collectief vermogen het best mogelijke antwoord gaan geven.”
Showstoppers
“Er zijn veel vermeende showstoppers”, ziet Buwalda. “Maar vaak worden deze hindernissen door ons zelf opgeworpen.” De Raaf beaamt dat. “Regelmatig zijn de grootste showstoppers ontbrekende kennis en kunde. Voor een goede samenwerking moet men elkaar allereerst kennen. Het IZA heeft het zorgdomein in verbinding gebracht met het sociale domein, waardoor het eerstgenoemde domein de oplossing kan worden voor het laatstgenoemde domein.”
De Handreiking van de NVZD zet zorgbestuurders hopelijk op het spoor van ruimer durven en willen denken, aldus De Raaf. “We komen in de zorg uit een tijd van overvloed, maar gaan door de personeelstekorten naar een tijd van schaarste. Daardoor moeten we weg bij het sectorale denken, want de grootste innovaties komen bijna altijd uit een andere sector.”
Lees het hele artikel in ICT&health 6, die rond 13 december verschijnt.
