Om te voorkomen dat ICT-leveranciers straks dubbel werk moeten verrichten om hun systemen aan te passen aan zowel de Nederlandse wet Wegiz (van kracht sinds 2023) als de Europese verordening EHDS (vanaf 2025), werken zorgaanbieders en ICT-leveranciers op twee manieren samen binnen Twiin. Ten eerste wordt gestreefd naar harmonisatie van alle bestaande vertrouwensafspraken, met als doel een landelijk vertrouwensstelsel op te zetten. Daarnaast wordt gewerkt aan een landelijk dekkend netwerk dat de basis vormt voor het data-integratieplatform, waarop ook het National Contact Point eHealth (NCPeH) zal worden aangesloten. Dit verklaarden Geranne Lautenbach van Twiin en Patty Heemskerk van projectorganisatie ICTU tijdens een bijeenkomst van IHE.
Al in 2022 stelde toenmalig minister Ernst Kuipers van VWS dat de komst van de EHDS met betrekking tot primair en secundair (her)gebruik van medische gegevens de Wegiz - het Nederlandse wetsvoorstel dat elektronische gegevensuitwisseling in de zorg regelt - niet overbodig maakt. De registratie van gezondheidsgegevens blijft volgens de EHDS namelijk een nationale verantwoordelijkheid. Gezien de verplichting uit de EHDS dienen EU-landen deze registratie wel zodanig te organiseren dat de datavelden in het Europees formaat kan worden ingevuld met nationale gezondheidsgegevens. Om die reden blijft de Wegiz van belang voor de nationale gegevensuitwisseling maar ook om op termijn aan de EHDS te voldoen, aldus Kuipers destijds.
ICT-leveranciers aan zet
De verwachting is dat de EHDS tekst in januari 2025 definitief wordt ondertekend, waarna de wet 20 dagen later ingaat. Het zijn vanaf dat moment de ICT-leveranciers die aan de slag moeten om hun software aan te passen aan de nieuwe eisen die de EHDS stelt. Leveranciers moeten straks gaan voldoen aan bepaalde eisen op het gebied van interoperabiliteit, waarbij het European EHR exchange format (EEHRxF) centraal gaat staan. En op het gebied van security en logging. Op dat vlak sluit de EHDS aan op andere Europese verordeningen en richtlijnen, zoals de GDPR (AVG) en NIS2.
De Nederlandse Wegiz is echter al in 2023 aangenomen. Vanaf dat moment wordt er in eerste instantie gewerkt aan het in de praktijk brengen van vier geprioriteerde gegevensuitwisselingen:
- Overdracht Basisgegevensset Zorg (BgZ) tussen Medische Specialistische Instellingen;
- eOverdracht (eOverdracht – Nictiz);
- Beeldbeschikbaarheid (informatiestandaard Beeldbeschikbaarheid);
- Medicatieoverdracht.
- Vanuit het Integraal Zorg Akkoord wordt de gegevensuitwisseling Acute zorg toegevoegd aan de MeerjarenAgenda van de Wegiz.
Geen extra werk
Het is nu zaak om te voorkomen dat uiteenlopende eisen van Wegiz en EHDS extra werk opleveren voor leveranciers van bijvoorbeeld zorginformatiesystemen. Op de manier waarop met dit in het achterhoofd de Nederlandse en Europese situatie naar elkaar toe worden getrokken, gingen Geranne Lautenbach van Twiin en Patty Heemskerk van ICTU dieper in tijdens het IHE Nederland-congres. Eén van de taken van het Twiin Afsprakenstelsel is immers om alle bestaande initiatieven bij elkaar te brengen en te verbinden aan wet- en regelgeving. Lautenbach benadrukte: “We hebben in Nederland natuurlijk te maken met de Wegiz en het IZA uitvoeringsakkoord. ICT-leveranciers doen in dat kader nu al allerlei inspanningen. Het moet niet zo zijn dat al dat werk straks overboord moet omdat de EHDS andere verplichtingen stelt.”
Twiin werkt daarom aan twee doelen. De eerste is harmonisatie van alle bestaande vertrouwensafspraken, zodat er een landelijk vertrouwensstelsel komt. In september van dit jaar heeft VWS Twiin hiervoor aangewezen. Het tweede doel is een landelijk dekkend netwerk dat de basis vormt voor het data-integratieplatform waar het NCPeH (National Contact Point eHealth) op wordt aangesloten. Leveranciers kunnen straks gebruikmaken van een zogenaamd Gevalideerd twiin Knooppunt (GtK) om interoperabiliteit met dat data-integratieplatform te bewerkstelligen. “Op deze manier wordt niet alleen data-uitwisseling binnen Europa, maar ook binnen Nederland een stuk beter”, stelde Lautenbach.
Concreet project
Een concreet eerste project op dit gebied is PIEZO, wat staat voor Programma Implementatie Europese Zorgdiensten. Dit programma is al even onderweg en de eerste resultaten zijn opgeleverd. Als een Spaanse toerist een ongeluk krijgt in Nederland en in het ziekenhuis belandt, kan de arts via het Nederlandse NCPeH de patiëntsamenvatting opvragen; in het Nederlands en in het Spaans. Momenteel maken pas slechts twee ziekenhuizen van deze mogelijkheid gebruik.
Andersom kan een Spaanse arts nog geen Nederlandse patiëntsamenvatting opvragen omdat Nederland in het verleden net wat andere keuzes heeft gemaakt. Ook is onze BgZ (Basisgegevensset Zorg) niet hetzelfde als de Europese patiëntsamenvatting. Maar het is de bedoeling dat vanaf 2026 ook artsen in het buitenland die een Nederlandse toerist behandelen, in een handomdraai de patiëntsamenvatting van de Nederlandse patiënt kunnen opvragen.
Lees ook het gisteren verschenen nieuwsbericht 'IHE Nederland: EHDS aanjager van transformatie van de zorg'
