Om de onderwijscapaciteit te vergroten, heeft het HagaZiekenhuis een deel van de opleiding voor OK-personeel omgezet naar simulatietrainingen. Door een deel van de praktijkuren in de opleiding te vervangen door (virtuele) simulatie kunnen er in kortere tijd meer mensen worden opgeleid. Dat is nodig omdat in de toekomst een groot tekort aan OK-personeel wordt verwacht. Door simulatieonderwijs in te zetten, blijft er meer tijd over om te besteden aan patiëntenzorg.
OK-personeel is hard nodig omdat 150.000 mensen wachten op een operatie. Uit berekeningen van Capaciteitsorgaan wordt er in 2028 een tekort van 9 procent aan anesthesiemedewerkers en een tekort van 20 procent aan operatieassistenten verwacht.
Vaardigheden afstrepen
Anesthesiemedewerkers Anne Minkman en Stefanie van der Does zijn op de OK van HagaZiekenhuis Den Haag de drijvende kracht achter het simulatieonderwijs. Jaarlijks leiden ze vijf tot zes studenten op. Om de opleiding tot anesthesiemedewerker te kunnen behalen, is het nodig om een praktische vaardigheden goed te kunnen uitvoeren. Die konden voorheen worden afgestreept als ze die vaardigheden bij een patiënt hadden uitgevoerd. Maar het punt bij het opleiden is dat de vaardigheden van een aantal uitzonderlijke situaties zich maar net moeten voordoen als de betreffende student aan het werk was. En op die mogelijkheden is geen invloed uit te oefenen.
Door het afschalen van zorg tijdens de coronapandemie, maar nu ook door gebrek aan personeel op de OK, is het aantal opleidingsplekken landelijk gedaald. Gebrek aan personeel leidt tot sluiting van OK’s, daardoor staat onderwijs stil en leidt dat tot nog meer ondercapaciteit: een vicieuze cirkel. Om die te doorbreken, is DUTCH (Digital United Training Concepts for Healthcare) opgericht. In dit landelijke programma werken ziekenhuizen, opleidingsinstituten en het bedrijfsleven samen aan een nieuwe manier van het opleiden en ontwikkelen van zorgmedewerkers. Het programma wordt met 48 miljoen euro gesteund door de overheid. Doel is dat vijftig procent van de opleidingstijd in een gesimuleerde omgeving plaatsvindt.
EPA’s
In het HagaZiekenhuis zijn Minkman en Van der Does al voor de start van DUTCH begonnen met opleiden via simulatieonderwijs. Ze hebben de vereiste praktische vaardigheden (‘entrustable professional activities’, oftewel EPA’s) leerbaar gemaakt via simulatietraining. EPA’s zijn beschikbaar op laag-, midden- en hoogcomplex niveau. Een EPA is bijvoorbeeld het uitvoeren van anesthesiologische perioperatieve zorg bij een keizersnede, of het op het OK-complex vervoeren van een patiënt die is aangesloten op zorgapparatuur. Een aantal EPA’s wordt niet meer volledig in patiëntenzorg, maar in een gesimuleerde omgeving geleerd en getoetst.
Combinatie praktijk en theorie
Minkman vertelt dat een EPA niet door een student niet zomaar kan worden behaald. Soms werken ze wel een half jaar aan een EPA. Theorie wordt dan gecombineerd met praktijk. Voor de Voor de wordt dan een simulatietraining georganiseerd. Tijdens die EPA worden de kennis en de vaardigheden gemeten. De studenten voeren de handeling uit op een pop op de OK. Het grote voordeel van dit systeem is dat een student niet meer hoeft te wachten totdat een te toetsen handeling in de praktijk voorkomt.
Minkman en Van der Does hebben inmiddels 11 EPA’s omgezet in een simulatietraining. Hun opleidingsmethode blijft niet onopgemerkt. Eind 2023 deelden ze hun expertise tijdens een regionale inspiratiesessie voor geïnteresseerde ziekenhuizen. “Het HagaZiekenhuis is vooruitstrevend op het gebied van simulatieonderwijs. Tevens geven we vaardigheidsscholingen via Virtual Reality (VR) en de HoloLens. Simulatieonderwijs, digitalisering en virtualisatie horen bij onze nieuwe manier van opleiden”, zegt manager van de HagaAcademie & InnovatieLab, Roeline de Beaufort.
Simulatiecentrum
Om zorgmedewerkers beter voor te bereiden en op te leiden in een tijd waarin de zorgvraag verandert en patiëntenzorg complexer wordt, heeft ook het Franciscus Gasthuis & Vlietland deze zomer een Simulatiecentrum geopend. In de veertien ruimtes van het centrum kunnen zorgmedewerkers in een veilige omgeving trainen en leren om zich aan te passen aan de veranderende zorgbehoefte.
