De tijd is wel voorbij dat SaaS en cloud nieuwe termen waren voor de zorg. Dat ziet ook Gita Gallé, bestuurder Prinses Máxima Centrum voor kinderoncologie. Voor het Prinses Máxima Centrum werd het gebruik van cloud vooral gestimuleerd vanuit de onderzoeksafdeling, onder meer om data voor onderzoek op een mondiale schaal beschikbaar te krijgen. Dat kon veel eenvoudiger via cloud-gebaseerde omgevingen dan wanneer je hele IT on prem staat. “Cloud en AI openen nieuwe werelden voor onderzoek, behandeling en zorgprocessen.”
“Bij kinderoncologie gaat het om relatief lage aantallen”, begint Gallé. “Om voldoende onderzoeksdata te verkrijgen, moet je verder gaan dan alleen met je buurlanden samenwerken. Als je sneller relevante kennis tot je beschikking wilt hebben, is het een must om mondiaal samen te werken. De stap naar cloud-omgevingen is dan heel relevant.”
Natuurlijk wordt zo’n stap niet zomaar gezet. Lange tijd werd gedacht dat cloud-omgevingen minder veilig en betrouwbaar waren, iets dat voor privacygevoelige medische gegevens dus echt niet kon. Maar inmiddels is er voldoende kennis over veilig gebruik van cloud-omgevingen opgebouwd en zijn die cloud-omgevingen vaak nog veiliger en betrouwbaarder dan wat je als zorgaanbieder zelf kunt realiseren.
Randvoorwaarden geregeld
Gallé: “Tegenwoordig durven zorgaanbieders die stap makkelijker te zetten dan 10-15 jaar geleden. Dat komt omdat we de betrouwbaarheid en toegankelijkheid in de cloud beter beschermen. Voor ons is het omgaan met privacy-gevoelige informatie van het allergrootste belang. Ook bij het gebruik van de cloud. Alleen geverifieerde gebruikers van het Máxima of van collega-onderzoeksinstellingen krijgen toegang tot de cloudomgeving.”
Joris Schoonis, Managing Director bij Google Cloud Benelux, voegt toe: “De digitale transformatie heeft natuurlijk ook in de zorg de adoptie van cloud-toepassingen en -omgevingen versneld. Het gebruik ervan is tegenwoordig voor de eindgebruiker vrij eenvoudig, terwijl inderdaad randvoorwaarden zoals privacy en security goed geregeld zijn. Er kan niemand bij die data als je dat als zorgaanbieder niet wil.”
Ook de enorme toename van cyberaanvallen – waar de zorg niet van uitgezonderd is – maakt een cloud-omgeving vaak een goed alternatief, meent Schoonis. “Als het niet je core-business is om je omgeving veilig te houden, dan kun je dat beter uitbesteden. Een cloud-aanbieder zorgt ervoor dat de omgeving waarin je werkt veilig is, zoals een security-aanbieder dat doet voor je netwerk en je data. Google weet bovendien niet welke data er in zo’n omgeving staat en biedt tools die de IT’ers van het Prinses Máxima Centrum kunnen gebruiken om zo’n omgeving voor hun doelen geschikt te maken.”
Cloud faciliteert AI
Los van de voordelen van data die in de cloud staan en eenvoudiger uitgewisseld kunnen worden, biedt een cloud-omgeving volgens Gallé ook voordelen voor het gebruik van AI-toepassingen of het trainen van algoritmes. "AI biedt zowel voor onderzoek als behandeling veel nieuwe mogelijkheden, en zonder een cloud-omgeving zouden die mogelijkheden minder eenvoudig gerealiseerd kunnen worden.”
Ze haalt een in haar ogen tekenend voorbeeld aan van zo’n AI-toepassing die in het diagnostisch lab gebruikt wordt. Het hoofd van dit lab, Bas Tops, heeft middels nanopore-technologie in combinatie met AI-toepassingen gerealiseerd dat van een biopt uit de hersenen, aan het begin van een operatie genomen, nog tijdens die operatie het DNA uitgelezen wordt om vast te stellen wat het exacte tumortype is. Hierop kan de chirurg de operatiestrategie al dan niet aanpassen. En dat met een handzaam apparaat van duizend euro, terwijl zo’n ‘klassiek’ diagnostisch apparaat normaal wel tot 1 miljoen euro kan kosten.
"Prachtige nieuwe zaken worden mogelijk voor nog betere patiëntenzorg"
Gallé: “Binnen 1,5 uur kan feedback gegeven worden aan de neurochirurg die de operatie verricht, zodat die weet of er voldoende weefsel is weggesneden of niet. Meer wegsnijden kan namelijk risico’s opleveren voor bijvoorbeeld neurologische uitval, dus als dat niet nodig is, levert dat veel kwaliteitswinst op.”
Hetzelfde geldt voor het voorkomen van een tweede operatie, stelt Gallé. Normaal duurt het tot twee weken voordat via een biopt het exacte tumor-type bepaald kan worden. Eventueel kan dan een heroperatie nodig zijn. Met deze vorm van sneldiagnostiek is dat niet meer nodig.
“We werken hierin nauw samen met de AI groep van Jeroen de Ridder in het UMCU. En in het WKZ (Wilhelmina KinderZiekenhuis) onder meer in een OK die een MRI omvat voor snellere feedback aan de chirurg. Voor de nanopore-technologie en de snel diagnostiek is ook vanuit andere ziekenhuizen veel belangstelling.”
Investeren in piekcapaciteit
Gallé en Schoonis stellen dat voor het trainen en verfijnen van het algoritme voor (snel)diagnostiek en AI-ondersteunde behandelvormen steeds meer data en dataopslag nodig is, maar ook rekenkracht. Alleen heb je die capaciteit niet voortdurend nodig. Schoonis: “Wanneer je als zorgaanbieder moet investeren om altijd die piekcapaciteit te hebben, dan betaal je de hoofdprijs, terwijl je het niet altijd nodig hebt.”
Tegelijkertijd moet je wel flexibel kunnen uitbreiden om al die data op te slaan, stelt Schoonis. Als je dat zelf doet in een cloud-omgeving, dan heb je daar nog wel optimale grip op als zorgaanbieder, zonder de bijbehorende investeringen. Gallé zegt hierover: “Waar het uiteindelijk om gaat, is dat er prachtige innovatie mogelijk wordt voor een betere patiëntenzorg.”
Bredere samenwerking
De samenwerking met Google Cloud gaat volgens Schoonis verder dan alleen het inrichten van cloud-omgevingen volgens de behoeften van het Prinses Máxima Centrum. “Er werken mensen bij ons die echt gepassioneerd zijn over wat ze doen. Zij stoppen er veel energie in om samen met de mensen van het Prinses Máxima Centrum tot een zo optimaal mogelijke inrichting te komen die echt recht doet aan wat deze zorgaanbieder nodig heeft.”
Gallé brengt ter illustratie het voorbeeld in van een hackathon die het Prinses Máxima Centrum en Google Cloud met een aantal andere partijen heeft georganiseerd om tot praktische oplossingen voor een aantal use cases te komen waar zorgaanbieders mee worstelen.
“Een van onze arts-onderzoekers bracht de case in dat het mooi zou zijn als behandelteams snel inzicht kunnen krijgen in lopende onderzoeken en behandelopties naar tumortypen, genetische en immuunprofielen, en zo advies krijgen over een gepersonaliseerde behandeling van een patiënt waar de standaard behandeling niet aanslaat.”
Op basis van ideeën uit de hackathon wordt nu gewerkt aan een bibliotheek waarin je via sleutelwoorden heel snel alle beschikbare literatuur kunt scannen die van toepassing kunnen zijn. Daar komt dan ook een concreet advies uit voor het behandelteam. Gallé: “Dit is een enorme winst want, hoe belezen je ook bent, je kunt als arts nooit alle mogelijk relevante onderzoeken kennen voor elke patiënt.”
Stappen vooruit
Concluderend, stelt de bestuurder, zijn er op veel gebieden – onderzoek, behandeling, logistiek van het zorgproces, mogelijkheden om middels nieuwe technologie zoals AI stappen vooruit te zetten. Dat kan gaan om pijnbestrijding middels VR, of iets schijnbaar simpels als real-time communicateren in de eigen taal.
“We hebben hier behoorlijk wat buitenlandse patiënten en collega’s. Hoe mooi zou het zijn wanneer een zorgprofessional in de eigen taal met een patiënt kan spreken en dat de patiënt dit vervolgens in zijn of haar taal hoort en daarin kan reageren. Met daarnaast nog een goede samenvatting van zo’n gesprek in het EPD. Realtime vertalen zou het zorgproces enorm ondersteunen.”
Schoonis onderstreept dit. Hij meent dat de meerwaarde die Google Cloud kan meebrengen zowel in het onderzoeks- en behandelingsaspect zit als in de ervaring van zorgprofessionals en patiënten. Mondiaal wordt hier ook binnen Google Cloud Health aan gewerkt. Realtime vertalen is hier een voorbeeld van, of een geautomatiseerde patiëntoverdracht die verpleegkundigen enorm veel tijd bespaart – een use case die Aashima Gupta, Global Director, Healthcare Strategy & Solutions, Google Cloud, aandroeg tijdens de ICT&health World Conference afgelopen mei (zie ook het interview met Aashima op pagina 66-67).
Verminderen van de druk
Gallé stelt tot slot ervan overtuigd te zijn dat de zorgsector de komende jaren grote stappen kan en móet zetten om de zorg betaalbaar en toegankelijk te houden. Technologie zoals AI en gebruiksmodellen zoals cloudomgevingen vormen hier een essentiële enabler in. “Het is geen panacee voor alles, maar gaat ons zeker helpen om de groeiende druk op de zorg en zorgprofessionals te verminderen.”
CV
Gita Gallé is lid Raad van Bestuur van het Prinses Máxima Centrum voor kinderoncologie en was eerder onder meer directeur van de NVZ.
Joris Schoonis is sinds 5 jaar directeur Google Cloud Benelux.
