De huidige uitdagingen in de zorg, waaronder de tekorten op de arbeidsmarkt, maken dat zorgprofessionals op een andere manier zorg moeten gaan leveren. En daar horen andere competenties bij. Inholland houdt de veranderingen in de zorg scherp in de gaten en past het onderwijsaanbod aan op de trends die zij in de praktijk tegenkomen. Zo ook in de master Advanced Health Informatics Practice (AHIP). Rob Doms is manager van deze master en bespreekt samen met docenten Ybranda Koster en Ineke Stolte hoe hun studenten voorbereid worden op de transitie van de zorg- en welzijnssector.
“Er zijn minder mensen die zorg- of welzijnsdiensten kunnen verlenen, terwijl er eigenlijk meer mensen nodig zijn” begint Doms. “Tegelijkertijd zien we dat de technologische mogelijkheden toenemen, zowel qua behandel- en meetmogelijkheden als informatie- en samenwerkingsmogelijkheden. Die digitale ontwikkelingen hebben invloed op hoe de zorgprofessional zich moet gaan gedragen. Waar verpleegkundigen vroeger vooral hielpen om mensen beter te laten worden, krijgen verpleegkundigen tegenwoordig steeds vaker ook een coachende rol. Artsen hoeven niet meer alles zelf te bedenken, maar kunnen zich laten ondersteunen door generatieve kunstmatige intelligentie.”
Ook de zorgvragers zijn veranderd, vervolgt Doms: “De patiënt beschouwt zichzelf tegenwoordig steeds vaker als een soort zorgconsument. Hij of zij kan zelf veel meer informatie vinden, en vertrouwt daardoor minder op de autoriteit van de zorgprofessionals. Terwijl die jarenlang gestudeerd hebben om hun expertise op te bouwen, wat natuurlijk niet te vergelijken is met een uurtje internetonderzoek. Daarnaast zien we ook dat de zorgprofessional de patiënt steeds vaker het internet opstuurt om onnodige zorgvragen te voorkomen, bijvoorbeeld naar thuisarts.nl.”
Veranderingen onderwijsaanbod
Een deel van de (master)studenten van Inholland is al werkzaam in de zorg- en welzijnssector, en krijgen de ontwikkelingen in de zorg in die hoedanigheid ook mee, vertelt Stolte: “Van onze studenten horen wij vaak dat er wel een visie is vanuit het beleid, maar dat de uitwerking van die visie sterk verschilt van organisatie tot organisatie. Bij sommige zorgorganisaties is de uitwerking van die visie veel beter op orde, bij andere organisaties staat dit proces nog in zijn kinderschoenen. Wij proberen onze studenten de tools en handvatten mee te geven die nodig zijn om de uitwerking van die visie tot stand te brengen.”
Koster vult aan: “Binnen het onderwijs van Inholland spelen we op verschillende manieren in op die veranderingen in de zorg. Allereerst proberen wij zo veel mogelijk verbinding met de praktijk te houden, bijvoorbeeld door middel van contact met de praktijkbegeleiders van onze studenten en door seminars en webinars te organiseren over wat er in de praktijk speelt. Daarnaast organiseren we regelmatig gastlessen door experts uit het werkveld.”
De opleidingen van Inholland sluiten goed aan bij de digitale ontwikkelingen in de zorg, aldus Doms: “In steeds meer opleidingen van Inholland worden vakken aangeboden over het digitale domein. In opleidingen over medische beeldvorming is bijvoorbeeld de rol van AI in dat vakgebied opgenomen in het curriculum. Daarnaast heeft Inholland een immersive room, waarin als het ware van alle kanten beelden geprojecteerd en geluiden afgespeeld worden. Daardoor worden studenten helemaal ondergedompeld in een bepaalde situatie. Met behulp van techniek kunnen we zo een veel rijkere leeromgeving aanbieden.”
AHIP-master
Tijdens de AHIP-master worden studenten die al werken in de zorg- en welzijnssector opgeleidt tot schakelfunctionarissen tussen de zorg- en ICT-sector. Doms: “De AHIP-master is ontwikkeld vanuit de visie van Inholland dat we technologische innovatie niet kunnen overlaten aan alleen zorgprofessionals. Zij zijn onvoldoende bekend met wat technologisch mogelijk is en wat de risico’s zijn. Maar je kan het ook niet overlaten aan alleen techneuten of hippe bedrijven, omdat je het zorginhoudelijke en maatschappelijk belang dan mist. Zodoende zijn wij in de AHIP-master schakelfunctionarissen gaan opleiden voor de technologische zorginnovatie. Met de AHIP-master willen wij zorg en/of welzijn en ICT verbinden, zodat onze studenten zich op het snijvlak van beide domeinen bevinden. Organisaties die onze studenten in dienst hebben zijn vervolgens beter in staat om grip te houden op hun eigen innovatie.”
De AHIP-master is toegankelijk voor een brede groep studenten, benadrukt Doms: “Deze master is bedoeld voor iedereen die in zorg- en welzijnssector werkt en minimaal een hbo-bachelordiploma heeft. Denk aan werknemers van zorgorganisaties, maar ook van bedrijven die elektronische patiëntendossiers leveren of consultancyfirma’s. De studenten van de AHIP-master zijn allemaal werkenden, omdat de connectie met de beroepspraktijk erg belangrijk is voor de opleiding. Dat betekent ook dat de reguliere opleiding in samenwerking met het werkveld georganiseerd wordt, en dat wij ook in-company trajecten zijn gaan aanbieden. Uiteindelijk is het doel van de opleiding om organisaties verder te helpen in de digitale transitie die wordt gevraagd van de zorg- en welzijnssector.”
Vaardigheden
“Eén van de belangrijke vaardigheden die de studenten tijdens de AHIP-master opdoen, is onderbouwd kritisch leren kijken”, vertelt Koster. “Dat betekent dat de student niet zomaar het advies van een technologieleverancier overneemt, maar zelf kritisch bepaalt om de technologie goed past bij de wensen van de zorgorganisatie.”
Stolte vult aan: “Onze studenten leren om kritisch te denken vanuit meervoudige perspectieven. Niet alleen uit praktisch oogpunt, maar bijvoorbeeld ook uit ethisch oogpunt. De ontwikkelingen op het digitale vlak gaan namelijk heel snel en daar komen veel ethische vraagstukken bij kijken. Daarbij geven we aan onze studenten mee dat alle stakeholders tijdig betrokken moeten worden bij digitale zorginnovaties. Kijk niet alleen vanuit de organisatie, maar bijvoorbeeld ook uit het perspectief van de patiënt of cliënt.”
Doms beaamt het belang van het betrekken van de zorgvrager: “Zeker bij technieken die de patiënt zelf gebruikt, zoals een toepassing voor leefstijl-coaching, is het belangrijk om rekening te houden met de kenmerken van de patiënt. Een puber zal op een andere manier gemotiveerd en uitgedaagd worden dan een ouder persoon. Daarbij moet je goed in de gaten houden wat wel en niet werkt. Richt je op het effect wat je wil bereiken en niet alleen op het technische aspect van de innovatie. En ook als het beoogde resultaat behaald wordt moet rekening gehouden worden met de ethische, maatschappelijke en financiële aspecten van de innovatie.”
Reacties werkgevers
De AHIP-studenten passen hun nieuwe vaardigheden al snel toe in de praktijk, en hun werkgevers plukken daar de vruchten van, vertelt Stolte: “De studenten van de AHIP-master werken in verschillende beroepsrollen. Van adviseur tot ontwerper, implementatiespecialist of informatiemanager. Wij zorgen ervoor dat ze de kennis en vaardigheden uit die beroepsrollen steeds meer geïntegreerd kunnen inzetten. Daardoor kunnen ze uiteindelijk complexe vraagstukken oplossen en een bijdrage leveren aan de digitale transitie van de zorg.”
Werkgevers van AHIP- studenten vertellen geregeld dat vooral de afstudeerprojecten waardevolle nieuwe informatie opleveren voor hun organisatie. Tot nu toe waren deze afstudeerprojecten vooral gericht op het uitvoeren van een praktijkgericht onderzoek, waarmee een bijdrage geleverd werd aan het oplossen van een praktijkvraagstuk in de eigen organisatie van de student, onderstreept Stolte: “Vanaf dit jaar willen we dat studenten op basis van hun onderzoeksresultaten ook een beroepsproduct opleveren voor hun organisatie. De student bepaalt in overleg met de organisatie wat passend is; bijvoorbeeld een advies, een richtlijn of een ontwerp. Op die manier heeft de AHIP-master echt impact in de organisatie.”
Doms: “Uiteindelijk is het onze missie om onze studenten voor te bereiden op de uitdagingen die op de zorg afkomen. Dat lukt niet met lukrake innovaties, maar vergt het waardegedreven invoeren van digitale innovaties, samen met alle relevante stakeholders. En dat zijn ook patiënten, cliënten en mantelzorgers. Als je dat doet, krijg je betere innovaties en een succesvollere implementatie van die innovaties. Dat helpt het de zorgorganisatie écht verder.”
De zorgsector ziet volgens Doms ook dat dit nodig is, maar in de praktijk worden vooral veel kortetermijnoptimalisaties doorgevoerd. “De realiteit is dat veel zorgorganisaties door de tekorten op de arbeidsmarkt vooral bezig zijn met het roosteren van de volgende dag. Soms betekent dit dat zorgorganisaties hun medewerkers eerder tegenhouden dan stimuleren om zich voor te bereiden op de toekomst. Maar de krapte op de arbeidsmarkt wordt alleen maar erger, dus hoe langer je de digitale transitie uitstelt, hoe lastiger je het als zorgorganisatie gaat krijgen.”
CV
Rob Doms is manager van de master Advanced Health Informatics Practice van Inholland.
Ybranda Koster is docent bij de master Advanced Health Informatics Practice van Inholland.
Ineke Stolte is docent bij de master Advanced Health Informatics Practice van Inholland.
