Zorgorganisaties omarmen steeds makkelijker nieuwe technieken en systemen, waardoor verpleegkundigen met minder tijd meer kunnen betekenen voor bewoners. Althans, dat is de leidende gedachte. In de praktijk blijkt echter dat nieuwe zorgtechnologie, onder aan de streep, niet altijd rendabel is. Wat gaat er mis? En hoe zorg je ervoor dat nieuwe technologie wél waarde toevoegt?
1. Vertaal je visie en strategie in technologie
Bij de implementatie van een nieuw domotica systeem ligt de nadruk vaak op de technische toepassing en daar is in principe niks mis mee, mits het een doorvertaling is van de strategie van de organisatie. In de praktijk zien we echter dat managers en zorgverleners zich al snel verliezen in alle mogelijkheden van zo’n systeem.
Vaak willen zorgverleners zoveel mogelijk risico’s uitsluiten en zetten alle mogelijke alarmen in werking. Dan ontstaat er echter een onwerkbare situatie. Een systeem moet zodanig worden gebruikt dat het in lijn ligt met de visie op kwaliteit van zorg en meestal betekent dit dat je niet alles moet willen weten over een cliënt.
Staat de visie van een organisatie centraal bij de implementatie van een nieuw systeem, dan ontstaat er vanzelf een duidelijk kader waarbinnen zorgprofessionals zelfstandig beslissingen kunnen nemen en acties kunnen uitzetten waarbij de Nederlandse wet en regelgeving, zoals de wet zorg en dwang, uiteraard in acht wordt genomen.
2. Bekijk de situatie per bewoner
Hoe geavanceerd een systeem ook is, één standaard sluit nooit volledig aan bij de behoeften en wensen van de individuele bewoner. Om een domotica systeem goed te gebruiken, moet het per bewoner afgestemd worden. In de basis beperken middelen en maatregelen de vrijheid voor een bewoner, maar verhogen ze de veiligheid. De optimale balans tussen deze twee aspecten is voor iedere bewoner weer anders, maar in de praktijk werkt het vaak het beste om niet meer dan het hoognodige te doen.
We zagen bijvoorbeeld dat een ‘uit bed’ alarm bij een valgevaarlijke bewoner als nadelig gevolg had dat er iedere keer een zorgverlener in de kamer stond als de bewoner alleen even naar het toilet moest en er verder niets aan de hand was. Als oplossing werd het systeem zo ingesteld dat er bij deze bewoner alleen een alarm werd afgegeven als de bewoner na tien minuten nog niet was teruggekeerd naar bed.
Dit betekent wel dat je als zorgverlener (en ook de familie van de bewoner) moet leren loslaten. Want deze maatregel kan betekenen dat iemand al tien minuten met een gebroken heup naast het bed ligt, voordat er hulp komt. Dit soort situaties kun je niet volledig uitsluiten als je als organisatie naast veiligheid ook veel waarde hecht aan de privacy en vrijheid van een bewoner.
3. Pas de manier van werken aan
Bij werken met domotica is het belangrijk dat medewerkers accepteren dat bepaalde werkzaamheden worden overdragen aan de techniek. Zo is het bijvoorbeeld niet nodig om nachtrondes te lopen bij de inzet van slimme sensoren in combinatie met een geavanceerd alarmsysteem.
Wanneer zorgverleners deze rondes toch blijven lopen - voor de zekerheid of uit gewoonte - levert een nieuw systeem niets op onder aan de streep. Sterker nog, je levert er als organisatie zelfs op in. Nieuwe zorgtechnologie vereist dus een andere manier van werken, opnieuw een reden waarom een implementatie ervan veel verder gaat dan alleen het toepassen van technische snufjes. Het raakt echt alle aspecten binnen een organisatie: het is dan ook een organisatieverandering en geen technische verandering.
4. Betrek medewerkers bij de implementatie
We zien in de praktijk dat implementaties toch nog vaak technisch worden aangevlogen. Met de inzet van een organisatieconsultant kunnen we dit ondervangen, waardoor medewerkers veel meer betrokken worden in het proces en er meer draagvlak ontstaat.
Daarnaast zie je dat medewerkers dan ook gaan beseffen dat het systeem een wezenlijk onderdeel is van de zorg die zij leveren. Het raakt dus echt de kern van de zorg en de visie van de organisatie. Hoe willen wij met cliënten omgaan? Wat heeft iedere specifieke cliënt nodig? En hoe vertalen we dit in onze systemen?
Dan staan de visie en het proces centraal bij een implementatie, in plaats van de eenzijdige boodschap: hier heb je een nieuw systeem en dit is er allemaal mogelijk, succes! En levert de nieuwe technologie onder de streep wèl iets op.
