Twintig jaar geleden was de levensverwachting van een Belgische vrouw 80,5 jaar. Inmiddels is de levensverwachting van deze vrouw meer dan vier jaar gestegen. De samenleving vergrijst en dat legt een enorme druk op ons gezondheidsstelsel. De werkdruk is gigantisch en er is een flink tekort aan professionals. Dat schreeuwt om het inzetten van digitale middelen om de druk te verlagen.
Dat beseffen ook Dorien Meulenijzer, adviseur toegankelijkheid in Leuven (België), en Bieke Verlinden, plaatselijk bestuurder in Leuven (België). Zij beklagen zich echter over het feit dat de digitalisering meer draait om efficiëntie dan om menselijkheid. "Er is geen millimeter marge of ruimte meer." De markt lijkt meer en meer op een fastfoodketen: efficiënt, voorspelbaar en strikt gecontroleerd, is hun opinie, gepubliceerd in De Morgen.Kwantiteit en Controle
Digitalisering biedt mogelijkheden om delen van zorg over te nemen. Wanneer de verpleging bijvoorbeeld geen metingen meer hoeven te verrichten omdat deze thuis al worden verricht via smartphones, komt er meer tijd vrij voor planning en organisatie en hopelijk ook meer tijd voor de patiënt. Op dit moment echter wordt de mogelijkheid van digitaal helaas vooral ingezet op kwantiteit en controle.De 'McDonaldisering' van de zorg is niet nieuw. De Amerikaanse socioloog George Ritzer beschrijft in zijn boek The McDonaldization of Society dat de maatschappij steeds meer volgens de principes van een fastfoodrestaurant wordt ingericht. Het gaat vooral om management, efficiëntie, voorspelbaarheid en controle. Helaas is dit in de zorg niet altijd toepasbaar. Het valt niet te voorspellen wat een patiënt voelt of wanneer hij of zij eens valt. Een verpleegkundige heeft daar tijd voor nodig die niet vooraf gepland kan worden. Als we ook deze onverwachte momenten in regels en codes vooraf definiëren, wordt de zorg onmenselijk, zo beweren beide dames.
Verpleegkundige voelt zich robot
Een jonge Vlaamse verpleegkundige klaagde onlangs over de werkdruk in zorgtehuizen. "Toen ik aan de hogeschool leerde een injectie te geven, hadden ze er beter een chronometer naast gehouden", waren haar woorden. Ook zijn in de thuisverpleging tegenwoordig robots zoals zorgrobot Alice aan het werk. Zij nemen menselijke taken als ‘gezelschap houden’, ‘praatjes maken’ en ‘herinneren aan het nemen van medicatie’ over van de thuisverpleegkundigen. Terwijl de robots de taak van mensen overnemen, krijgt de verpleegkundige steeds meer het gevoel een robot te zijn. Dat merkt de patiënt in de omgang.Patiënten en zorgverstrekkers trekken aan de bel. En de verpleegkundige weet waar ze over spreekt, zij is tenslotte degene die aan het bed van de patiënt staat en het verdriet en de eenzaamheid ervaart. Zij merken dat ze steeds minder tijd hebben tot een praatje en morele steun. Dorien en Bieke verwoorden dit heel toepasselijk met de naam van een andere fastfoodketen: “Quick”.
De dames concluderen dat de controle en het managen van de huidige zorg om besparingen te genereren tot nu toe enkel de bureaucratie van dienst is. Hiermee wordt het ware potentieel van digitalisering niet benut! Het zou dusdanig gebruikt moeten worden, dat de tijd die vrijkomt juist ingezet wordt voor betrokkenheid en menselijkheid. De digitalisering moet een ondersteuning in de zorg worden, want zorg draait nog steeds om kwaliteit en op mens gemaakte zorg.
