Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft het discussiestuk 'Zorg voor de Toekomst' opengesteld voor een internetconsultatie. In de beleidsnota wordt gekeken naar mogelijkheden om de houdbaarheid en duurzaamheid van de Nederlandse gezondheidszorg ook in de toekomst te handhaven. Op veel gebieden wordt het gebruik van e-health toepassingen en andere vormen van digitale zorg als faciliterend beschreven, bijvoorbeeld om ouderen langer thuis te laten wonen, ter preventie van gezondheidsproblemen en personeelskrapte op te vangen.
Nederland heeft een goede gezondheidszorg, maar de houdbaarheid daarvan staat steeds meer onder druk, aldus de nota in de internetconsultatie. De toenemende zorgvraag en schaarste aan personeel en middelen zorgen ervoor dat we, als we niets doen, onze zorg niet op het huidige niveau kunnen houden. Zonder maatregelen zullen we moeten inleveren op kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid.
Vergaande aanpassingen in het pakket en verhogingen van eigen betalingen zijn dan onvermijdelijk. Dat vermindert de solidariteit in onze zorg, omdat het niet voor iedereen even eerlijk zal uitpakken. Met de beleidsopties die in deze discussienota worden beschreven wil VWS dit zoveel mogelijk voorkomen, zodat we kunnen waarborgen dat iedereen ook in de toekomst beschikt over goede zorg.
Looptijd internetconsultatie
De internetconsultatie is op 14 december begonnen en loopt tot en met 24 januari 2021. VWS benadrukt dat de discussienota van belang is voor iedereen in Nederland, maar in het bijzonder voor partijen die zorg en ondersteuning aanbieden, inkopen of ontvangen. Denkbare beleidsopties op het gebied van (1.) preventie & gezondheid, (2.) organisatie & regie en (3.) vernieuwing & werkplezier worden beschreven, met de vraag om hier input op te geven.
- Herkent u zich in de drie thema's als de thema's waar de komende jaren meer verandering op nodig is?
- Herkent u de knelpunten die op (één van) de drie thema's worden genoemd, of missen er nog belangrijke knelpunten?
- Welke beleidsopties die genoemd worden bij de drie thema's leveren volgens u een belangrijke bijdrage aan de houdbaarheid van ons zorgstelsel?
- Heeft u concrete suggesties om bepaalde opties nader te concretiseren en praktisch vorm te geven
- Welke beleidsopties ontbreken er nog?
E-health en digitale zorg
Enkele elementen waar e-health en digitale zorg bij de internetconsultatie van de beleidsnota naar voren komen zijn, zijn opvangen van personeelsgebrek, zorginkoop doorverzekeraars, effectieve zorginnovatie en aanvulling van zorgopleidingen met digitale vaardigheden.
Een duidelijk voorbeeld van de krapte in het zorgaanbod betreft de uitdagingen in de ouderenzorg voor de komende jaren. Zo komt uit een prognose van het RIVM en TNO naar voren dat de behoefte aan verpleeg(huis) zorg de komende 20 jaar zal verdubbelen als er geen beleidsveranderingen zijn. Dit is mede afhankelijk van ontwikkelingen op het gebied van het aanbod van wonen, welzijn en zorg voor zelfstandig wonende ouderen en hun voorkeuren voor het combineren van wonen en zorg en de toepassing van e-health en domotica.
Tussen zorgverzekeraars kan samenwerking worden bevorderd door grootschaliger gebruik te maken van congruente inkoop via volgbeleid. Daarbij spreken zorgverzekeraars de intentie uit het contract van de (grootste) zorgverzekeraar in de regio te volgen, maar besluiten zij zelfstandig of zij het contract volgen of een eigen aanbod doen. Volgbeleid wordt bijvoorbeeld al toegepast in de huisartsenzorg maar kan ook worden toegepast in veel andere sectoren. Volgbeleid kan ook helpen om sneller en effectiever transformatie van gezondheidszorg vorm te geven, zoals het voorkomen van (duurdere) zorg, verplaatsen van gezondheidszorg (dichterbij mensen thuis) en het vervangen van gezondheidszorg (door bijvoorbeeld e-health en digitale ondersteuning).
Digitalisering waar dat zinnig is
Vernieuwing is volgens de nota essentieel om de uitdagingen die op ons afkomen het hoofd te bieden. Innovatie via e-health kan bijvoorbeeld helpen om zorg meer persoonlijk en dichter bij huis of thuis te kunnen bieden. Tegelijkertijd blijft het van belang om kritisch te blijven kijken of zowel zorgvernieuwingen als bestaande zorg zinnig en effectief is zijn. Dat vraagt om het bevorderen van gepast gebruik en uitkomstgerichte zorg.
Verbetering van de kwaliteit van zorgverlening en organisatie van de zorg vraagt bovendien om meer professionele ruimte en zeggenschap, en minder werk- en regeldruk. Dit maakt het vak aantrekkelijk om uit te (blijven) oefenen. Een betere elektronische uitwisseling van gegevens ondersteunt de onderlinge communicatie en afstemming omwille van persoonsgerichte zorg
Digitale vaardigheden
Ten slotte werkt toenemend gebruik van digitale toepassingen alleen als zorgverleners en hun patiënten hier ook bekwaam in zijn. Zorgverleners moeten voortdurend beoordelen of de digitale contactvorm voldoende effectief is of wanneer direct contact nodig is. De afweging vergt daarom professionele intervisie en, waar nodig, goed onderbouwde handreikingen en beoordelingskaders. De uitdagingen van professionals bij het verlenen van zorg in de dagelijkse praktijk moeten daarom centraal staan bij het ontwerp van systemen en de opschaling van digitale leveringsvormen.
Dit vraagt om mede-eigenaarschap van medewerkers en een goede en laagdrempelige samenwerking tussen ICT-deskundigen en zorgverleners. Om dit te realiseren is het van belang dat digitalisering en e-health een vaste plek krijgen in de opleidingen en nascholing van zorgverleners.
