De corona-uitbraak geleid tot 65.000 minder verwijzingen voor oncologische zorgvragen. Dit is gelijk aan 14 procent van het aantal verwijzingen in een jaar. In ziekenhuizen is het aantal oncologiepatiënten na de uitbraak met bijna de helft afgenomen. Dat blijkt uit actuele cijfers van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa). De meest urgente zorg heeft wel plaatsgevonden, aldus de eerste rapportage over de opstart van de oncologische zorg. De NZa baseert zich op gegevens van het RIVM, SONCOS, DHD, ZorgDomein, IKNL en DICA.
Uit de rapportage van de NZa komt naar voren dat de verwijzingen en behandelingen voor mensen met kanker tijdens de corona-uitbraak minder hard terug gelopen is dan voor andere diagnoses. In de periode van 13 maart tot 22 mei is het aantal patiënten met een oncologische zorgvraag dat door de huisarts naar het ziekenhuis is verwezen met de helft gedaald. Dat toont de verwijsdata van zorgplatform ZorgDomein. Inmiddels neemt het aantal verwijzingen voor oncologische zorg weer toe.
Opstarten bevolkingsonderzoek
Ook bevolkingsonderzoeken zijn kort na de uitbraak van het coronavirus stopgezet. Het gaat om onderzoek naar baarmoederhalskanker, borstkanker en darmkanker. Deze onderzoeken leiden wekelijks tot 2.100 verwijzingen naar het ziekenhuis. Sinds 11 mei is het bevolkingsonderzoek naar darmkanker weer opgestart. Voor baarmoederhalskanker en borstkanker zal dit begin juli, respectievelijk medio juni zijn.
Volgens gegevens van Dutch Hospital Data (DHD) is het aantal patiënten in ziekenhuizen in bovengenoemde periode met bijna de helft afgenomen. Een uitzondering vormt oncologische kindergeneeskunde. Het aantal gevonden tumoren is voor de meeste tumoren met ongeveer een kwart gedaald en voor huidkanker zelfs met de helft. Vanaf week 15 ziet de NZa weer een stijging van met name het aantal gedetecteerde huidtumoren.
Meest urgente oncologische zorg wel geleverd
Ziekenhuizen hebben lopende behandelingen opgeschort of anders uitgevoerd. De meest urgente zorg lijkt wel te zijn geleverd, schetst de NZa. Ook het aantal operaties en opnames bij oncologie is minder hard gedaald dan bij de overige vormen van zorg. Kennisinstituut IKNL wijst er verder op dat niet alle vormen van kanker (zoals huidkanker) direct levensbedreigend zijn. Uitstel hoeft dus niet directe gevolgen voor de gezondheid te hebben. Bij de meeste soorten kanker zal een achterstand echter wel ingelopen moeten worden om negatieve gevolgen voor de gezondheid te voorkomen.
De NZa heeft nog geen ziekenhuisdata over de maand mei en kan de opstart van oncologische zorg zo niet in kaart brengen. Uit gesprekken blijkt wel dat de zorg gefaseerd hervat wordt. De komende weken worden de ziekenhuisdata verder geanalyseerd en gecombineerd met registraties van IKNL en de kwaliteitsregistraties van DICA. Dit moet de behandelachterstand – en opstart van oncologische zorg – beter in beeld brengen. Actuele overzichten van deze gegevens ondersteunen ook de zorgprofessionals bij deze opstart, aldus de toezichthouder
Deze week publiceert de NZa een rapportage met de recente data over de opstart van reguliere ziekenhuiszorg en ggz. Verder biedt de toezichthouder actuele updates over het opstarten van de reguliere zorg in haar blog.
Impact corona op GGZ
Onlangs maakten de NZa en het Trimbos Instituut bekend dat ze de gevolgen gaan monitoren die de coronacrisis heeft op de geestelijke gezondheidszorg. Uit een eerste rapport met data van zorgplatform ZorgDomein en VEKTIS bleek dat de instroom van patiënten in de ggz sinds half maart, landelijk ongeveer halveerde. Dat gold overigens niet voor het aantal spoedverwijzingen, die minder sterk daalden.
De komende periode zal het betreffende rapport regelmatig aangevuld worden met updates op basis van actuele gegevens uit GGZ-instellingen. Overigens werd onlangs ook al duidelijk dat het aantal GGZ verwijzingen sinds enkele weken weer stijgt, samen met het geleidelijk opstarten van de reguliere zorg, nu de coronacrisis, voor wat betreft de belasting van de (IC) zorg, zijn grootste piek gehad heeft.
NZa regie in opstart reguliere zorg
In opdracht van het ministerie van VWS heeft de NZa afgelopen april de regie genomen om te zorgen dat de reguliere zorg tijdens de corona-uitbraak zo goed mogelijk doorgang vindt en na de crisisfase snel weer opgeschaald wordt. Om gezondheidsschade te beperken en wachtlijsten te voorkomen, heeft de zorgautoriteit met verzekeraars en zorgaanbieders afgesproken om de zorg voor niet-coronapatiënten weer op gang te laten komen.
Volgens cijfers van Gupta Strategists is het mogelijk dat er tussen de 100.000 en 400.000 levensjaren verloren gaan als gevolg van de focus op coronazorg in maart en april, veel meer dan de circa 30.000 levensjaren die hierdoor gewonnen zijn. Alleen al bij 200.000 hartpatiënten kan het om 100.000 verloren levensjaren gaan.
Zorgaanbieders, zorgprofessionals, zorgverzekeraars, ZorgDomein, het Landelijk Netwerk Acute Zorg en het Landelijke Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS) dragen sinds april bij aan een actueel data-overzicht. Volgens NZa bleek in de tweede helft van april op basis van deze actuele cijfers dat huisartsen vanwege het coronavirus sinds 12 maart 360.000 patiënten minder dan normaal een doorverwijzing naar het ziekenhuis hadden gegeven. Behandelingen van naar schatting 290.500 mensen die al waren doorverwezen naar het ziekenhuis, zijn in die periode niet doorgegaan.
