Onlangs is de Nederlandse versie van #Chatsafe gelanceerd om jongeren op social media veilig te laten communiceren over heftige onderwerpen als zelfbeschadiging en zelfdoding. Dit van oorsprong Australische initiatief heeft een tweeledige functie. Enerzijds leert het jongeren omgaan met de risico’s van social media. Tegelijkertijd erkent het social media als belangrijke communicatietool. Jongeren met mentale klachten kunnen online namelijk ook erkenning, informatie en verbinding met lotgenoten vinden.
Social media is niet meer weg te denken uit het dagelijkse leven van Nederlandse jongeren. Bijna iedereen tussen de 12 en 24 jaar maakt er (bijna) dagelijks gebruik van. Een van de onderwerpen die veelvuldig aan bod komt op deze platformen is mentale gezondheid, ook zwaardere onderwerpen zoals zelfdoding en zelfbeschadiging. Hoewel het belangrijk is dat jongeren hier open over kunnen zijn, kunnen gebruikers elkaar ook negatief beïnvloeden als zij hun gedachten en gevoelens op een ongefilterde manier delen.
Onderzoek naar social media en zelfmoord
Vorig jaar deden onderzoekers van de Stichting 113 Zelfmoordpreventie onderzoek naar de rol die social media kunnen spelen bij zelfmoord onder adolescenten. Een van de conclusies was dat het belangrijk is om jongeren te ondersteunen in het gewetensvol gebruiken van sociale media. Tevens pleitten de onderzoekers voor meer onderzoek om te bekijken hoe virtuele sociale netwerken zelfmoordgedachten en -gedrag in stand kunnen houden. Mede naar aanleiding hiervan is #Chatsafe Nederland ontwikkeld.
#Chatsafe wil tegemoetkomen aan de behoefte om op social media te praten over dit soort onderwerpen, en wel via een reeks richtlijnen die jongeren helpt om het gesprek veilig te laten verlopen, zonder oordeel naar de mensen die eraan deelnemen. Want misschien heeft iemand die een bericht over zelfdoding deelt wel niemand om zich heen om mee te praten. Of staat diegene al lang op de wachtlijst voor hulp. Ook kan iemand op zoek zijn naar herkenning of informatie, of juist willen bijdragen aan bewustwording omtrent mentale gezondheid.
Lessen, tips en adviezen
De richtlijnen bestaan uit lessen, tips en adviezen over veilige communicatie op social media. De campagne helpt jongeren zelf hun verhaal over zelfmoord te delen, leert hen hoe ze kunnen reageren als ze iets over zelfmoord lezen op social media en hoe ze iemand die zelfmoord heeft gepleegd op een respectvolle en veilige manier kunnen herdenken. Ook wordt in de richtlijnen uitgelegd wat veilig en respectvol taalgebruik is en hoe je uit een algoritme kunt breken.
Vorige week ging de campagne rond #Chatsafe van start. Deze werd met een druk op een knop gelanceerd door staatssecretaris Maarten van Ooijen samen met enkele jongeren die hebben meegewerkt aan de ontwikkeling van #Chatsafe Nederland.
Zelfmoordpreventie
In 2018 ontwikkelde 113 Zelfmoordpreventie nog een speciale app voor mensen die het vermoeden hebben dat iemand binnen hun omgeving overweegt zijn of haar leven te beëindigen. De 113 Vraag Maar-app helpt betrokkenen bijvoorbeeld bij het stellen van de juiste vragen aan iemand in geestelijke nood en mogelijk suïcidaal is. Op die manier zouden kwetsbare mensen eerder over hun gevoelens gaan praten.
Het Vlaams Expertisecentrum Suïcidepreventie (VLESP) van de Universiteit van Gent lanceerde in 2021 dan weer een serious game die gericht was op het versterken van de geestelijke gezondheid van jongeren in de leeftijd van 12 tot 16 jaar. De serious game Silver moet een preventieve werking hebben op de piek in suïcidale gedachten die optreedt rond 15-16 jaar.
