De technisch geneeskundigen die aan de Universiteit Twente (het Technisch Medisch Centrum) hun opleiding hebben gevolgd, weten langzaamaan hun weg niet meer alleen naar het ziekenhuis te vinden, maar ook naar de ouderenzorg. Ook deze sector ontwikkelt beleid op het gebied van de inzet van zorgtechnologie. En de BIG-geregistreerde technisch geneeskundige kan daarin de brug slaan tussen wat de zorg en de cliënt aan ondersteuning nodig hebben en wat de technologie kan bieden.
Toen Alieke Sok-Keurhorst startte met de opleiding Technische Geneeskunde aan de Universiteit Twente, zag ze nog geen carrière in de VVT-sector voor zich. “In de opleiding werd wel stilgestaan bij ouderdomsziekten, maar niet in het perspectief van de sector ouderenzorg”, vertelt ze. “En tijdens de open dagen ging de meeste aandacht naar de technologie in de ziekenhuizen. Ik had tijdens mijn opleiding wel een bijbaan in de ouderenzorg, maar daar zag ik op dat moment nog weinig technologische toepassingen.”
Specialist ouderengeneeskunde Jan Visschedijk van Carintreggeland was geïnteresseerd toen hij hoorde over de bijeenkomst die het TechMed Centrum van de UT organiseerde met VVT- organisaties over de vraag wat de technisch geneeskundige kan betekenen in de ouderenzorg. “In onze organisatieplannen voor 2030 heeft digitalisering een duidelijke plaats”, vertelt hij, “om de kwaliteit van de ouderenzorg te verbeteren en tijdsbesparing voor het personeel te realiseren. Daarmee was de organisatie ook al wel bezig op dat moment. We willen de mogelijkheden graag exploreren en daarin ook een voortrekkersrol hebben. Maar we hebben nog niet op alle vlakken een duidelijk beeld van hoe we dit moeten aanpakken. Daarom was de stage van tien weken voor een technisch geneeskundige in opleiding die het TechMed Centrum voorstelde voor ons interessant.”
De brug slaan
Sok had interesse in die stage. “Dit was geen onderzoeksstage zoals normaal wel het geval is”, vertelt ze. “Ik heb vooral overal in de organisatie meegekeken naar wat daar gebeurt en op welke elementen van de zorgverlening zorgtechnologie zou kunnen worden toegepast. Carintreggeland had al een team zorgtechnologie met een uitleenservice voor de teams. Maar vanwege de onbekendheid van de teams met zorgtechnologie was het voor het team zorgtechnologie moeilijk om opties onder de aandacht te brengen.”
Er was, zo schetst Sok, een gat tussen het aanbod en wat daarmee in de praktijk werd gedaan. Jammer, vindt ze, want er is best veel mogelijk. “Maar daarvoor zijn wel alle professionals in de organisatie nodig. Dat is waarin de technisch geneeskundige diens rol kan pakken, als brug tussen de technologie en de zorg. Je staat in contact met de teams en kent de technologie, dus je kunt bepalen of er een vraag is en hoe je daarop kunt inspelen. En je weet wat nodig is voor succesvolle implementatie.”
Dankzij die stage had Sok haar plaats gevonden: ze bleef na haar opleiding bij Carintreggeland. “Net als in het ziekenhuis is het ook op de geriatrische revalidatie wel de bedoeling dat de cliënt weer naar huis gaat”, zegt ze, “maar de benadering is meer holistisch. En voor de bewoners in de ouderenzorg ligt de nadruk veel meer op kwaliteit van leven. Dat trok me aan, evenals het feit dat je hier echt multidisciplinair werkt.”
Andere taal
Ook Visschedijk was blij met Soks keuze om bij Carintreggeland haar carrière te starten. “Die tien weken stage gaf me al een beeld van wat een technisch geneeskundige voor ons kan betekenen”, vertelt hij. “Het is vaak lastig voor zorgprofessionals om over techniek te praten, want zij spreken een andere taal dan bijvoorbeeld ICT’ers. Je hebt dus iemand nodig die de problemen van de professionals kan vertalen voor de techneuten, om zo de inzet van zorgtechnologie te stimuleren.”
Sok vult aan: “Mijn kracht als technisch geneeskundige in de ouderenzorg is dat ik kan meedraaien op het niveau van de medische vakgroep. Ik ben BIG-geregistreerd, spreek hun taal en lever zorg. In de geriatrische revalidatie is het mijn rol om te signaleren wat mensen nodig hebben om weer naar huis te kunnen. De inzet van zorgtechnologie kan daar een onderdeel van zijn. De structuurklok is een goed voorbeeld. Het gaat vaak om mensen die alleen wonen, die geen indicatie hebben voor regelmatige thuiszorg of voor wie die niet beschikbaar is. Op die klok kunnen meldingen worden opgenomen voor bijvoorbeeld medicatie-inname, douchen, eten en drinken. Iemand kan dan thuis blijven wonen zonder dat fysieke ondersteuning nodig is.”
Visschedijk ziet eveneens mogelijkheden voor inzet van zorgtechnologie in deze setting. “We moeten erop voorbereid zijn dat we in de toekomst minder fysieke zorg kunnen leveren”, stelt hij. “Ook bijvoorbeeld sensoren waarmee de cliënt thuis kan worden gemonitord kunnen hierin een rol spelen.”
Simpel en hanteerbaar
Naast haar werk op de geriatrische revalidatie werkt Sok op een afdeling voor ouderen met dementie. “En met het team zorgtechnologie werk ik aan de organisatiebrede implementatie van zorgtechnologie. We gaan ook meer inzetten op het vroegtijdig signaleren van onrust bij ouderen, als basis om het te voorkomen of te zorgen dat het niet escaleert. Ook daarin kan ik als technisch geneeskundige een rol spelen.” Visschedijk ziet die rol ook in het afstemmen van de balans tussen veiligheid en vrijheid bij cliënten met dementie. “De technisch geneeskundige heeft een taak om de inzet van zorgtechnologie simpel en hanteerbaar te maken”, zegt hij.
Beiden vinden het een goede ontwikkeling dat inmiddels meer ouderenzorgaanbieders ervaring opdoen met technisch geneeskundigen. “Daarin zie je twee vormen”, zegt Sok. “De ene werkt vanuit de praktische basis van medische zorgverlening. De andere meer uitsluitend op beleidsniveau. De tweede groep is duidelijk groter. Zelf werk ik op beide niveaus en ik denk dat daarin voor mij ook de grote meerwaarde zit van de technisch geneeskundige in de VVT. Juist in die combinatie ligt de kracht.”
Integratie technologie essentieel
Integratie van technologie in het zorgproces, in afstemming op de behoeftes van zowel client als zorgprofessional, is van essentieel belang. De technisch geneeskundige kan de brug slaan in het vertalen van deze behoeftes richting de leveranciers en andersom technologische kansen benutten bij vragen vanuit de praktijk.
Hoewel nog bescheiden van omvang, beginnen steeds meer technisch geneeskundigen te werken in de ouderenzorg, maar ook in andere sectoren zoals huisartsenzorg, verslavingszorg en geestelijke gezondheidszorg. Zij ontmoeten elkaar in het cluster ‘extramurale zorg’ via de Nederlandse beroepsvereniging voor Technisch Geneeskundigen (NVvTG).
Naast de onderlinge verbinding heeft dit cluster tot doel om bekendheid van de zorg buiten het ziekenhuis te vergroten onder technisch geneeskundigen, en andersom richting (ouderen)zorgorganisaties de bekendheid over de technisch geneeskundigen te vergroten. Dit cluster staat nauw in verbinding met de opleiding Technische Geneeskunde, om uit te wisselen wat in de praktijk speelt en waaraan behoefte is, zodat de opleiding daar op kan inspelen en toekomstige technisch geneeskundigen hierop kan voorbereiden.
Carmen van Egmond (technisch geneeskundige, werkzaam bij Zorgbalans) is het aanspreekpunt van het cluster. Geïnteresseerden kunnen contact opnemen via cluster-extramuraal@nvvtg.nl of via LinkedIn.
Zorg buiten het ziekenhuis vind je bij de huisarts, in revalidatiecentra (medisch specialistische revalidatie en geriatrische revalidatiezorg), in instellingen voor langdurige zorg en in de wijk. Dit gaat bijvoorbeeld om zorg voor kwetsbare ouderen, jeugdzorg, verslavingszorg en geestelijke gezondheidszorg. De zorg, ook buiten het ziekenhuis, heeft te maken met grote uitdagingen. Het Integraal Zorgakkoord (IZA) vraagt hierbij aandacht voor de grote rol die technologie hierin speelt. Dit betreft duurzame en kwaliteitsrijke implementatie van technologische vernieuwing in de praktijk van de directe cliëntenzorg, kennis van de technologische mogelijkheden en beperkingen en de werkwijze en vraag vanuit de zorg is hierbij essentieel. De technisch geneeskundige kan vanuit de unieke kennis over technologie bijdragen aan oplossingen. Het cluster focust zich eerst op inbedding in de ouderenzorg.
Meer informatie over Technische Geneeskunde studeren aan de Universiteit Twente: Link
CV
Alieke Sok-Keurhorst is technisch geneeskundige bij Carintreggeland.
Jan Visschedijk is specialist ouderengeneeskunde bij zorgaanbieder Carintreggeland.
Carmen van Egmond is als technisch geneeskundige werkzaam bij Zorgbalans.
