“Waarom lopen patiënten in ziekenhuizen nog rond met een infuuspaal achter zich aan?” Bijna in koor klonk die vraag jaren geleden uit de mond van prof. dr. ir. Bart Verkerke van UMC Groningen én in het Nijmeegse Radboudumc. Zorgverleners zagen daar op de afdeling Fysiotherapie hoe een infuus aan een paal op wieltjes vooral ‘ik ben ziek’ roept en niet ondersteunt met snel mobiliseren. Health Innovation Labs (HIL) van Radboudumc helpt een draagbare innovatie uit Groningen om impact te maken.
In de wereld van medische technologie maakt mensgericht innoveren het verschil. De Ivy Duo+, een draagbare en tijdbesparende infuuspomp ontwikkeld door de Groningse startup Ivy Medical, is een voorbeeld van hoe samenwerking tussen zorgvernieuwers, verpleegkundigen en patiënten kan leiden tot mensgerichte zorg.
De innovatie ontstond onder meer nadat fysiotherapeuten en verpleegkundigen van het Radboudumc in navolging van Bart Verkerke aan de bel trokken. Zij merkten dat patiënten met een infuuspaal een drempel of ander obstakel al snel beoordeelden als een onneembare hindernis. “Verpleegkundigen zagen hoe de infuuspaal patiënten hinderde bij het mobiliseren”, zegt Leonie van Houten, design innovator bij Health Innovation Labs van Radboudumc.
Stigma van ziekte
Geneesmiddel of niet, daar komt bij dat aan een infuuspaal een stigma kleeft. “Een stigma dat het beeld van ziek-zijn benadrukt. Patiënten blijven ook daarom soms liever op hun kamer. Dat is minder confronterend dan rondlopen met een infuuspaal. Ook dat staat haaks op het streven tot snel herstel door snelle mobilisatie na bijvoorbeeld een operatie.”
In Groningen beaamt Melcher Frankema van het startende bedrijf Ivy Medical – geboren uit het studentenleven – dat de infuuspaal ook daar onder het vergrootglas lag. “Het begon met de vraag van Bart Verkerke. We wilden interessante technische concepten verkennen om de infuuspaal te vervangen door iets meer alledaags en multifunctioneels.”
Een eerste versie - een tas met daarin een infuuspomp op basis van een bestaand pompmechanisme - kwam niet verder dan een prototype. Lucht in de lijn zorgde voor veel hoofdbrekens. “Dat is in een infuus natuurlijk wat je absoluut niet wil. We moesten iets slims verzinnen en daarvoor zijn we op zoek gegaan naar een partner”, zegt Frankema.
Co-creatie en -productie
Op dit punt in 2019 komen de Nijmeegse en Groningse verhaallijnen samen. Onder de toenmalige naam IVWear nam het kersverse Ivy Medical in de Waalstad deel aan een hackathon over zorgvernieuwing. Het idee voor een nieuw soort draagbaar infuus scoorde er hoge ogen en leidde via wat omwegen tot een samenwerking tussen de Groningse startup en Health Innovation Labs. Het doel was door co-creatie en coproductie te komen tot verdere ontwikkeling en tot daadwerkelijke toepassing, en zo samen een significante impact te hebben op infuustherapie.
Van Houten: “We zijn aan de slag gegaan met het iteratieve proces van kort-cyclisch onderzoeken, testen en optimaliseren dat de werkwijze van ons innovatielab typeert. Empirische wetenschap is altijd het fundament. We analyseren en onderzoeken een probleem van alle kanten en valideren elke aanname. De samenwerking met verpleegkundigen en patiënten was cruciaal. Zij hebben vanaf het begin geholpen om het werkproces rond in-
fuustherapie in kaart te brengen en behoeften te identificeren. We zijn echt volop in het verpleegkundige proces gedoken. Die ervaringen en feedback hielpen een product te creëren dat functioneel is en helemaal aansluit bij de wensen van de gebruikers.”
Tientallen versies van een nieuwe pomp passeerden de revue. In Groningen draaide de 3D-printer overuren als er via Health Innovation Labs weer feedback kwam vanaf de werkvloer van het Radboudumc. Elke kleine verandering werd steeds weer beproefd in de praktijk en vervolgens gewikt en gewogen, geheel volgens het iteratieve proces.
‘Hart van de infuuspomp’
Essentieel voor de ontwikkeling van de resulterende Ivy Duo+, draagbaar in een hippe rugtas, waren een nieuw pompmechaniek dat luchtbellen in de lijn elimineert, plus het inzicht dat de innovatie twee infuuszakken moest herbergen in plaats van één enkele. “We hebben het hart van de infuuspomp geïnnoveerd en dat maakt complexe infuusschema’s mogelijk”, zegt Frankema. De Ivy Duo+ schakelt vanzelf tussen twee infuuszakken. Het vergroot de continuïteit van de infuustherapie en vermindert de noodzaak voor verpleegkundigen om voortdurend toezicht te houden. Met een accuduur van 6 tot zelfs 18 uur kunnen patiënten langer zelfstandig mobiel zijn.
Alarmen
Een veelgehoorde klacht van patiënten en verpleegkundigen is bovendien het constante geluid van alarmen en lichtjes van traditionele infuuspompen. De Ivy Duo+ speelt hierop in door het aantal alarmen te minimaliseren en te zorgen voor een gebruiksvriendelijker ontwerp. “Het scherm van de pomp schakelt “s nachts uit om te voorkomen dat patiënten worden gestoord door fel licht”, zegt Van Houten. “Dat draagt bij aan een betere nachtrust.”
Dubbel antwoord
Op die manier verlicht de innovatie ook de problematiek in de zorgsector die al jarenlang de landelijke krantenkoppen haalt. De Ivy Duo+ gaat hand in hand met een efficiencyslag en tijdsbesparing bij infuustherapie en is daarmee een antwoord op de hoge werkdruk en het personeelstekort in de zorg, menen Van Houten en Frankema.
Dit najaar zijn verpleegkundigen van verschillende afdelingen van Radboudumc betrokken bij een beslissende usability test van de interface en gebruiksvriendelijkheid van het nieuwe infuus, vooruitlopend op CE-certificatie. Waar lopen de verpleegkundigen tegenaan? Is de interface 100 procent duidelijk? Hoe gaat het als een patiënt met krukken loopt of in een rolstoel zit? Wat als de pomp vanuit de draagtas aan het bed wordt bevestigd?
Beslissende horde
Na de test in Nijmegen moet de Ivy Duo+ klaar zijn voor de beslissende horde in de vorm van de CE-certificatie, inclusief de vele honderden pagina’s documentatie die bij een zorginnovatie komt kijken. Bij succes moet die procedure in 2026 leiden tot een marktintroductie.
Geschikt voor alle soorten infusen is de Ivy Duo+ dan echter nog niet. Van Houten: “De pomp is klaar voor vochttoediening, antibiotica en veel andere medicatie, maar nog niet voor bloedtransfusies en chemotherapie. Chemo vraagt veel van het materiaal en in het geval van bloedtransfusies moet je er zeker van zijn dat de pomp de bloedcellen intact laat. Deze ontwikkeling zit in de pijplijn.”
Transmuraal
Voor de ontwikkeling van de transmurale zorgt biedt de innovatie ook volop kansen. Een subsidie van Health Holland maakt een tweejarig project met pilots op verpleegafdelingen mogelijk. In het kader van hetzelfde subsidietraject wordt ook onderzocht of patiënten de Ivy Duo+ mee naar huis kunnen nemen.
“Dat kan een aanzienlijke verandering betekenen in hoe infuustherapie wordt toegepast en zou patiënten de vrijheid geven om thuis te herstellen”, stelt Van Houten. “Door de combinatie van deze infuuspomp en monitoring op afstand kunnen mensen mogelijk volledig thuis worden behandeld en kunnen we het aantal ziekenhuisopnames verminderen.”
Voor het zover is, kijkt het R&D-team van Ivy Medical dit najaar intensief mee met de door het Radboudumc gefaciliteerde usability-test. Frankema: “De afgelopen zeven jaar hebben we alles gegeven voor deze innovatie. We zijn van een klein studentenclubje gegroeid naar een startup met vijftien medewerkers. Zonder Health Innovation Labs was de Ivy Duo+ nooit zover gekomen, geen ander innovatielab biedt deze innovatiekracht. Het is geweldig om te zien hoe ons product nu in handen is van verpleegkundigen en patiënten in Nijmegen. Zij houden het vuurtje nu brandende. We innoveren niet alleen voor mensen, we innoveren mét mensen.”
CV
Leonie van Houten is design innovator bij Health Innovation Labs van Radboudumc.
Melcher Frankema is oprichter van startup Ivy Medical.
Auteurs
Manager Health Innovation Labs - Radboudumc
