Duizenden mensen krijgen jaarlijks problemen na beschadiging van zenuwen in het bekken als gevolg van endeldarmoperaties. Voorbeelden zijn incontinentie of seksuele problematiek. Noeska Smit (TU Delft) en Annelot Kraima (universiteit Leiden) hebben een 3D-atlas ontwikkeld om meer inzicht te geven in waar zenuwen zich in het bekken bevinden.
Door zijn anatomische complexiteit zijn sommige details van het bekken nog niet in volledig in kaart gebracht. Veel organen liggen tussen bloedvaten, zenuwen, lymfevaten en bindweefselstructuren in een nauwe kom van botten en spieren. Goede kennis van de microscopische anatomie is nodig voor wie hier operaties uitvoert, om complicaties te voorkomen zoals incontinentie en erectiestoornissen. Bij kanker helpt goede anatomische kennis bovendien om de tumor volledig te verwijderen.‘In mijn onderzoek binnen de ‘Computer Graphics & Visualization’ groep werkten we daarom, samen met het LUMC, aan een virtueel 3D-model van het menselijk bekken, gebaseerd op echte anatomie’, zegt Noeska Smit, die 31 oktober is gepromoveerd aan de TU Delft. Samen met Kraima, die vorig jaar promoveerde aan de Universiteit Leiden, maakte ze een gedetailleerde virtuele 3D-anatomische atlas die alle beschikbare en nieuwe informatie over het bekken bundelt. ‘We hebben deze atlas vervolgens ingezet voor zowel educatieve doeleinden (om anatomie te leren) als voor een betere preoperatieve chirurgische planning.’
Educatie, chirurgische planning
Voor educatiedoeleinden is een online-tool gemaakt, waarmee iedereen via internet en een moderne browseren pc wereldwijd het model kan raadplegen. De tool is onder meer al ingezet in een anatomie-MOOC (Massive Online Open Course) van de Universiteit Leiden en door duizenden studenten gebruikt. (zie video).###3D-bekken### Bij chirurgische planning gaat het vooral over het behandelen van endeldarmkanker, een aandoening die in Nederland ongeveer 4.000 mensen per jaar treft. Er zijn zenuwen in het bekken die zo klein zijn dat ze niet te zien zijn op een MRI-scan en zelfs tijdens de operatie nauwelijks te zien zijn voor de chirurg. Smit: Helaas worden deze zenuwen hierdoor bijna standaard beschadigd tijdens de operatie, met alle gevolgen van dien voor de patiënt, zoals incontinentie en seksuele disfunctie.’
Omdat het 3D-model deze zenuwgebieden wél toont, zijn ze als het ware te mappen naar een MRI van de patiënt en zo de zenuwgebieden toch in kaart brengen (zie video). ###3D-bekken-2### Zo zijn de zenuwgebieden snel zichtbaar te maken. Dit stelt de chirurg voor de operatie in staat om te zien waar de zenuwen zich bevinden ten opzichte van de te verwijderen tumor. Dit blijkt vooral nuttig voor chirurgen in opleiding, maar het helpt ook om in de spreekkamer aan patiënten uit te leggen wat de risico’s zijn bij een operatie.
