Uit een onderzoek onder zevenhonderd artsen blijkt dat maar liefst 85 procent wel eens te maken heeft patiënten in de spreekkamer die door elders opgedane desinformatie op het verkeerde been zijn gezet. Van de ondervraagde artsen geeft 54 procent aan wekelijks te worden geconfronteerd met patiënten die misleidende, medische informatie verstrekken. Patiënten gaan zelf op onderzoek uit voordat ze naar het spreekuur komen bij de arts. Daarbij komen zij dus regelmatig in aanraking met onjuiste informatie. Dat leidt tot misverstanden.
Artsen moeten in zulke gevallen extra hun best doen om patiënten te overtuigen van het juiste verhaal en de juiste diagnose. Dit verhoogt voor artsen de werkdruk. Veertien procent van de artsen ervaart dagelijks de problemen die met verkeerd geïnformeerde patiënten gepaard gaan. De meest voorkomende onderwerpen van desinformatie zijn volgens deze artsen vaccinaties, medicatie, voedingssupplementen, allergieën en anticonceptie. De recente enquête van de KNMG en NOS toont aan dat medische desinformatie een veelvoorkomend fenomeen is in de spreekkamers van Nederlandse artsen.
Geen verificatie en extra werkdruk
Patiënten nemen regelmatig adviezen die zij online vinden over zonder te verifiëren of deze informatie wetenschappelijk is onderbouwd. Hierdoor twijfelen zij vaak aan de behandeladviezen van de artsen of negeren deze. Als behandeladviezen worden genegeerd of een noodzakelijke behandeling wordt uitgesteld of geweigerd, kan dat leiden tot gezondheidsschade. Volgens de ondervraagde artsen wordt desinformatie voornamelijke verspreid via social media, internet en de sociale omgeving van de patient. Van de artsen maakt 87 procent zich zorgen over de groei van de medische desinformatie en bijna de helft van de ondervraagden geeft aan dat dit leidt tot extra werkdruk.
Omdat mensen online veel medische informatie kunnen inwinnen, stappen ze daaropvolgend ook sneller naar de dokter. Ze maken zich zorgen door de zelf gevonden informatie en het kost artsen relatief meer tijd om betrouwbare informatie daar tegenin te brengen. De artsen merken dat het veel tijd vergt om het wantrouwen jegens de arts weg te nemen en tot consensus te komen over de behandeling.
Bestrijding van desinformatie
Bijna alle artsen (86%) vinden dat er meer gedaan moet worden om desinformatie tegen te gaan. Een grote meerderheid van de artsen (80%) is van mening dat de verantwoordelijkheid om desinformatie te bestrijden bij de overheid ligt. Zo zou er meer geïnvesteerd moeten worden in voorlichting, bijvoorbeeld op scholen, in publiekscampagnes en in wetgeving om het verspreiden van desinformatie aan banden te leggen. Naast een rol voor de overheid zien de respondenten ook een belangrijke taak voor social mediabedrijven en influencers.
Verder geven zij aan dat er een rol voor zichzelf en artsenverenigingen is weggelegd, bijvoorbeeld door het gesprek met de patiënt aan te gaan en door te verwijzen naar betrouwbare bronnen. Een grote meerderheid van de respondenten (84%) zegt desinformatie niet of niet meer via online kanalen te bestrijden. Als redenen hiervoor noemen zij bang te zijn om te worden bedreigd, zij zien het niet als hun taak, of denken dat online bestrijden van desinformatie geen zin heeft en tot polarisatie leidt.
Rol van artsen in samenwerking
De KNMG onderstreept het belang van de rol van artsen in het bestrijden van medische desinformatie. René Héman, voorzitter van de KNMG, benadrukt: "Medische desinformatie vormt een ernstige bedreiging voor de gezondheid. Mensen worden misleid en bewust onjuist geïnformeerd, en dat is zorgwekkend. Als artsen zien we regelmatig de gevolgen, zoals patiënten die essentiële vaccinaties weigeren, gevaarlijke zelfmedicatie toepassen of noodzakelijke behandelingen uitstellen. Mijn advies aan patiënten is daarom altijd om informatie die online gevonden is, te verifiëren bij betrouwbare bronnen of bij een arts. Gelukkig bestaan er inmiddels betrouwbare online bronnen, zoals Thuisarts.nl en het TikTok-kanaal 'Dokters Vandaag', waar dokters antwoord geven op veelvoorkomende medische vragen."
"Het is belangrijk dat wij als maatschappij onze krachten bundelen in de strijd tegen medische desinformatie. Overheid, gezondheidsinstellingen, artsenorganisaties en online platforms moeten samenwerken om wetenschappelijk onderbouwde informatie toegankelijk te maken voor iedereen. Als samenleving hebben we de verantwoordelijkheid om de verspreiding van medische desinformatie tegen te gaan en ervoor te zorgen dat mensen op basis van betrouwbare informatie verantwoorde beslissingen kunnen nemen over hun gezondheid", vervolgt Héman.
De resultaten van deze enquête gebruikt de KNMG om de huidige situatie in kaart te brengen en noodzakelijke stappen te bepalen om de verspreiding van desinformatie tegen te gaan.
