De drones of quadricopters, ook wel Unmanned Aircraft Systems (UAS’s) genoemd, vliegen je momenteel letterlijk om de oren. Zelfs zoveel dat regelgeving noodzakelijk is geworden van wege gevaarlijke situaties en Paparrazzi. Hebben drones nu echter ook potentie voor medische toepassingen? Jazeker en die groeien gestadig!
Waar geen weg is
Waar geen weg is komt wel een drone. De eerste serieuze medische toepassingen van drones waren dan ook het bezorgen van medische voorraden op afgelegen en slecht bereikbare plaatsen. In Nederland de Wadden als de veerboot niet vaart. Maar ook in de bush bush van Afrika voor medicijnen, bloed en vaccins. En in Amerika (o.a. Virginia) en Australië raakt het bezorgen van medische goederen per drone ingeburgerd. Rwanda was het eerste land met een medische droneport.Bloed en pillen
Mayo Clinics noemt al het reguliere transport van 4 tot 5 kg over afstanden van 30 tot 60 minuten vliegtijd. Niet alleen voor de genoemde afgelegen locaties maar ook haast bij files. Bevroren bloedplasma en plaatjes zijn al in transport en mogelijk ook straks iets voor donororganen. Noodleveranties van medicijnen bij krap zittende patiënten is inmiddels door de apotheek ontdekt. Van een geheel andere genre was het leveren van abortuspillen via een drone uit Duitsland naar Poolse vrouwen. Dat mocht niet doch de politie had het nakijken.Ambulancedrone
De reanimatie- of ambulancedrone uit Delft trok de nodige aandacht in de pers. Studenten van de TU ontwikkelden een drone speciaal voor het transport van een AED. Deze ambudrone kan 100 km per uur halen en is op kortere afstanden dikwijls sneller ter plaatse dan een rijdende ambulance. Een uitbreiding kan monitoring op afstand met de ingebouwde dronecamera en microfoon van de AED-toepassing zijn. Desgewenst met aanvullende instructie van de gebruiker.Voor personenvervoer is de ambudrone nog niet geschikt. Daar wordt echter al wel aan gewerkt en op een termijn tussen de 2 en 5 jaar valt een daartoe geëigende versie te verwachten.
Surveillance en sitraps
Het bedrijfsleven, land- en bosbouw, door makelaars, brandweer en politie gebruiken drones voor inspectie en surveillance. De drones geven beelden (video en foto plus geluid) door van de gebieden en gebouwen waar zij overheen vliegen. Een meldkamer van de ambulance of SEH van een traumacentrum krijgt zo een snel overzicht en situatierapport (sitrap) van de ongevalslocatie of calamiteit. De drone kan er nog eerder en een stuk veiliger dan de eerste ambulance zijn.Andere toepassingen in deze zijn opname voor trainingsdoeleinden en het kunnen nazien van de gebeurtenissen. Wat deed ons personeel, door wie werden zij gehinderd/bedreigd e.d.
Buddydrone
Van een andere orde is het begeleiden en in de gaten houden van cliënten. In navolging van begeleidingsrobots zoals Zora en Pet volgt de buddydrone de patiënten met handicap, lvg en lichtere psychische stoornissen of autistische kinderen vanuit de lucht. Dreigt er iets mis te gaan dan alarmeert de drone de daartoe aanwezige ambulante hulpverleners. Tevens kan dit type drone via speakers instructies geven aan de te begeleiden personen. Klinkt als Big Brother maar geeft wel meer zelfstandigheid en een betere kwaliteit van leven.Veiligheid
Bij onveilige situaties kan de drone verkennen (GPS en opnamen) en zelfs de eerste medische hulpverlening starten. Dat laatste door het aanleveren van hulpgoederen en instructie op afstand aan de slachtoffers. De eerste drones waren gevoelig voor wind, neerslag, hitte en andere fysiek onvriendelijke omstandigheden. In navolging van militaire drones is het huidige hulpverlenersmodel echter een stuk robuuster geworden. Raken hulpverleners in de knel of bedreigd dan kan de drone via de meldkamer versterking sturen. Bescherming van medisch personeel door gewapende drones is controversieel. Helaas in bepaalde conflictgebieden noodzakelijk.Snuffeldrone
Bij gevaarlijke gassen, stoffen, rook e.d. komt de snuffeldrone in het vizier. Deze meet het aantal deeltjes in de lucht en geeft dit door aan de hulpverleners op de grond. Kan ook binnenshuis.Medische keuring
Daar het rondvliegen met zwaardere drones niet ongevaarlijk is, er zijn al meerdere ongelukken soms met dodelijk gevolg gebeurd, schroeven de luchtvaartautoriteiten de eisen voor de (professionele) piloten steeds verder op. Onlangs werd er al een medische keuring voor dronevliegers aanbevolen.Zelfstandige drones
Een beperking van de eerder dronegeneraties was dat je deze handmatig op afstand moet besturen. Uit het zicht betekent vertrouwen op de doorgegeven videobeelden van hetgeen de UAS uitspookt. Uit het zendbereik of een storing van het besturingssignaal kan ernstige gevolgen hebben. Nieuwe en komende generaties drones zijn een aanmerkelijk zelfstandiger. Zij kennen de voorgeprogrammeerde routes en controleren deze op basis van GPS. Obstakels en afwijkingen herkent de drone intelligent en ontwijkt deze vervolgens.Steeds meer robotica gaat in de drones en zij zijn ook te koppelen om bewegende objecten te kunnen volgen. Zoals de drone die achter de dokter of ambulance aanvliegt. een geavanceerde accutechniek maakt langere vliegtijden mogelijk.
Ook binnenshuis
De meeste dronetoepassingen zijn voor buiten in het veld. Met de komst van betere navigatie-, sensor- en intelligente besturingstechnieken vliegt de drone meer en meer ook binnenshuis. Een robotdrone die op zaal en in medische gebouwen vliegt gaat er beslist komen. De vliegende assistent van dokter, paramedicus of verpleegkundige en intern transport. Het in de gaten houden van cliënten is privacygevoelig maar valt straks in het robotziekenhuis gewoon te verwachten.Door: Ulco Schuurmans | Arts Maatschappij & Gezondheid
