De Nederlandse Zorgautoriteit kijkt naar de mogelijkheden die het huidige bekostigingstelsel biedt om gepast gebruik van zorg en van digitale zorg te stimuleren. De toezichthouder doet dit op verzoek van de minister voor Medische Zorg (momenteel nog Martin van Rijn). De NZa verwacht in juli een eerste advies uit te kunnen brengen. Nu al benadrukt de toezichthouder dat er meer nadruk moet komen op bekostiging per zorgtraject en minder per behandeling.
De coronacrisis verandert de reguliere zorg, stelt de toezichthouder. Veel zorg die voorheen in een behandelkamer plaats vond, blijkt (in een aantal gevallen) als digitale zorg verder te kunnen. Dat komt ook naar voren uit veel berichtgeving de afgelopen maanden. Ook is in vooral maart en april een deel van de reguliere zorg niet door gegaan. Het is een uitdaging om deze zorg in te halen. Dat zal niet eenvoudig zijn, ziet de toezichthouder. Reden te meer om kritisch te kijken waar we prioriteit aan geven.
Gepast gebruik digitale zorg
De afgelopen heftige maanden hebben zorgaanbieders en zorgverzekeraars ook de kans geboden om in te zetten op gepast gebruik van zorg en digitale zorg, onder het motto ‘Digitaal waar het kan, face-to-face waar het moet’. Dat kan gezien worden als de digitale component van de ambitie van Juiste Zorg op de Juiste Plek.
Ook is er een kritische blik nodig op hoe voor de zorg betaald wordt, meent de NZa. Betalen we alleen voor zinnige zorg die nodig is of betalen we eigenlijk ook voor zorg die geen of beperkt waarde toevoegt. Dit zijn belangrijke vragen om de zorg ook in de toekomst betaalbaar te houden. De corona- uitbraak biedt hier een kans om daar kritisch naar te kijken.
Andere vorm bekostiging
De NZa vindt dit een goed moment om te kijken naar een andere vorm van bekostiging: meer per uitkomst, minder per behandeling. Op dit moment worden artsen niet beloond voor de beste zorg, maar per behandeling. Hoe meer operaties of ingrepen specialisten doen, hoe meer ze krijgen betaald. Dat moet anders.
De toezichthouder ziet wel goede initiatieven op dit punt, waarbij zorgverzekeraars en ziekenhuizen afspraken maken om bepaalde zorg af te bouwen of zorg digitaal te leveren. Soms is dat onnodige zorg, of kan de zorg beter buiten het ziekenhuis plaatsvinden. Deze initiatieven verdienen breder navolging. Maar ook kan het zijn dat de patiënt zelf een stimulans nodig heeft om niet gebruik te maken van dure ziekenhuiszorg als het anders kan. Ook dat verdient aandacht.
Ruimte om het anders te doen
De situatie is door de corona-uitbraak veranderd. Dat geeft ziekenhuizen, klinieken, specialisten en zorgverzekeraars ook de ruimte om het echt anders te gaan doen: het stimuleren van gepast gebruik van zorg.
De NZa gaat niet in prestaties vastleggen wat gepast gebruik is. Het Zorginstituut en Zorgevaluatie en Gepast Gebruik (ZE&GG) doen dat in overleg met de professionals, zorgverzekeraars en aanbieders. de toezichthouder ondersteunt deze partijen om de goede ontwikkelingen die de afgelopen tijd zijn ingezet of versneld te bewaren om de zorg voor de toekomst betaalbaar te houden. Daarom onderzoekt de NZa hoe de financiële stimulansen in de zorg kunnen bijdragen aan die ontwikkeling.
Kaljouw: kiezen voor zorg die nodig is
In augustus 2019 benadrukte bestuursvoorzitter Marian Kaljouw van de NZa in ICT&health het belang van het bieden van juiste zorg op de juiste plaats te bieden. “Je moet dan wel na durven denken over zorg die aantoonbaar bijdraagt’, zo stelde Kaljouw. "“Dit betekent dat je niet alles doet wat kan, want de mogelijkheden zijn bijna onbeperkt, maar dat je durft te kiezen voor zorg die nodig is."
Kaljouw onderstreepte destijds al dat een dergelijke keuze ook inhoudt dat er anders over bekostiging wordt nagedacht, zoals het weggaan van betalen per behandeling. "Daarvoor moet er aan onze kant wel wat veranderen. Want als je blijft betalen voor productie, dan krijg je ook productie.”
Daarom denkt men bij de NZa na over een andere manier van bekostiging, stelde Kaljouw. “Maar de antwoorden hebben we nog niet op de plank liggen. De prikkels moeten anders worden gezet, zodat mensen zich anders gaan gedragen. Veel meer gericht op aantoonbaar resultaat. Dat is niet makkelijk want er is nog veel overleg nodig over vragen als: wat is voldoende resultaat en wanneer doe je een behandeling wel en wanneer niet?”
Nut van inzet e-health, digitale zorg
De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) hamert al enkele jaren op het nut van de inzet van digitale zorg. Afgelopen maart heeft het de bekostigingsregels voor dergelijke zorg in het kader van de coronacrisis al verruimd. Zo werden beperkende voorwaarden voor het declareren van toepassingen voor zorg tijdelijk geschrapt. Verder werd regulering aangepast om de inzet van digitale consulten zoals via beeldbellen te vereenvoudigen.
In mei stelde de NZa dat het de innovatiekracht die is ontstaan tijdens de coronacrisis wil vasthouden en blijven stimuleren. Door de uitbraak van het coronavirus ontstaan nieuwe samenwerkingen en wordt zorg anders georganiseerd. Niet alles zal echter straks passen binnen de landelijk geldende regels. Een facultatieve prestatie moet dit wel mogelijk maken, aldus de toezichthouder.
Met zo’n prestatie kunnen zorgverzekeraars en zorgaanbieders in de medisch specialistische zorg samen afspraken maken over maatwerk in de regio. De facultatieve prestatie moet bijdragen aan betere zorg, zo meent de NZa. Bovendien moet zo het concept van de Juiste zorg op de juiste plek gestimuleerd worden.
