Als verpleegkundige heb je zeggenschap over je eigen vak. Jij kent je vak, bent professional en dus expert. Dat besef is nog niet overal doorgedrongen en wordt nog niet door iedereen erkend. En dat is best raar. Als ik de bakker zou vertellen hoe het brood te bakken, roept dat waarschijnlijk rare blikken op. Wie ben ik om daar iets van te zeggen en vinden? Ik heb er niet voor geleerd, de bakker wel.
Zo zie ik het ook voor het vak verpleegkunde. Verpleegkundigen kennen hun werk heel goed, hebben hier meerdere jaren voor geleerd, zijn minimaal op mbo- of hbo-niveau afgestudeerd. Verpleegkunde is een professie. Verpleegkundigen kunnen als geen ander goed vertellen wat ze nodig hebben om dat vak voor hun cliënten en patiënten zo optimaal mogelijk uit te oefenen. Verpleegkundige zeggenschap is een feit.
Nieuwe werkelijkheid
Een betrekkelijk nieuw onderdeel binnen het vak verpleegkunde is digitalisering, een nieuwe werkelijkheid. Digitalisering beïnvloedt alle vormen van zorgverlening en is overal aanwezig. Dus hoort digitalisering ook bij het vak verpleegkunde. Alleen is hier ook iets raars gaande. Verpleegkundigen zien dit nog niet altijd zelf in. Ze houden hun mond of denken dat ze niets weten over digitalisering, dat het ver van hun bed staat. Terwijl ze wel dagelijks te maken hebben met de impact van digitalisering in en op hun werkprocessen.
Mijn oproep hierbij aan verpleegkundigen: neem afscheid van deze valse bescheidenheid. Je mag, nee moet zelfs, nu je mond opendoen. Jij weet wat goed is voor jouw patiënt of cliënt, jij ontdekt hiaten in het systeem, jij typt gegevens continu over of loopt er tegen aan dat een technologische nieuwigheid niet past bij hoe de zorg door jou verleend wordt.
Doe wat aan onvoldoende kennis
Misschien denk je dat je onvoldoende kennis hebt van digitalisering? Dat kan, maar dan is mijn stelling: doe er wat aan. Alleen zó kun je de meest optimale ondersteuning door ICT voor elkaar krijgen. Wees kritisch, stel vragen en leer te begrijpen wat een ICT-er bedoelt als ze aanpassingen in het systeem voorstellen. Of beter nog: verdiep je en stel zelf veranderingen voor.
Zoals de bakker zelf het beste weet hoe zijn brood te bakken, weet jij het beste wat er nodig is voor jouw vak! Dat kan en mag je niet aan anderen overlaten. Je hoeft geen ICT'er te worden, maar zeggenschap uitoefenen, betekent: inspraak hebben op, grip hebben, regie pakken op digitalisering. Dus ook hierbij: stand up, speak up & act!
Tenenkrommende voorstellen
Er is me wel eens verweten dat ik tenenkrommende voorstellen doe wanneer ik zeg dat je als verpleegkundige ook kennis moet hebben van ICT, de 'taal' van de ICT-er moet leren spreken Er ligt al zo veel op het bordje van de verpleegkundige, hoe haal ik het in mijn hoofd? De ICT 'er moet de zorgprofessional juist ontlasten en ondersteunen!
Dat is inderdaad onderdeel van de taak van de ICT-er. Samen en gelijkwaardig optrekken is een belangrijk ideaal om naar te streven: ergens elkaar halverwege ontmoeten. Maar dit betekent ook dat verpleegkundigen nu in actie moeten komen, willen ze voorkomen dat ICT (met ongetwijfeld goede bedoelingen) vanuit het denken uit hun systeem, advies geeft over zaken binnen verpleegkundig domein die niet passen en die het werk méér belasten. Dan moeten ze zich nu uitspreken over hoe ze willen dat ICT helpt. Dan moeten ze zeggen dat het zesmaal klikken om data op de juiste plek te ontsluiten écht niet meer kan.
Toon leiderschap, pak regie
Kortom: toon leiderschap, pak de regie en zeggenschap om jouw patiënt, jouw werkproces en de impact op jouw zorgverlening waar nodig te kunnen bijsturen. De ICT'er kent jouw vak niet, jij wel.
Of zoals Rebecca Love, chief nursing officer en spreker op de onlangs gehouden ICT&health World conference 2025, ook stelt: ‘De inzichten van verpleegkundigen zijn van groot belang voor het creëren van effectieve en efficiënte gezondheidszorgoplossingen door ICT en technologie, mits verpleegkundigen bij het gesprek en het ontwikkelproces betrokken zijn.’
En dat betekent dus maar één ding: verpleegkundige…. speak up!
CV
Vera Molenaar is Hogeschooldocent verpleegkunde en gezondheidswetenschapper. Eerder werkte ze als revalidatie- en kinderverpleegkundige alsmede als senior-adviseur in een topklinisch ziekenhuis en bij een ouderenzorginstelling. Ze is lid van de redactieraad van ICT&health.
