Over het algemeen wordt e-health als ‘schoon’ gezien. Toch zorgt digitalisering ook voor afval, de zogeheten e-waste. Zo zijn voor het produceren van digitale hulpmiddelen zoals thuismeetapparatuur of draagbare monitors grondstoffen nodig. Met het project ‘Digital Health in a Circular Economy’, onder leiding van een farmaceut, wordt geprobeerd om e-waste waar mogelijk te minimaliseren door bijvoorbeeld in te zetten op een langere levensduur van apparaten en een optimale recycling.
Zorg buiten de spreekkamer of het ziekenhuis plaatsen kost natuurlijk ook energie in termen van elektriciteit. Met name servers die extra belast worden bij thuismonitoring zijn niet energiezuinig. Dat energieverbruik wordt waarschijnlijk echter ruimschoots gecompenseerd door minder reisbewegingen en energiebesparingen in bijvoorbeeld ziekenhuizen. Het project DiCE, geleid door Janssen Pharmaceutica NV, richt zich echter op een ander vervuilend aspect van e-health dat ontstaat door het snel toenemen van digitale gezondheidsapparatuur en de inzet van grondstoffen die daarvoor nodig is. Zeker is dat voor het voorkomen van digital waste gedragsveranderingen in de hele keten nodig zijn.
Chemische stoffen
Het project gaat vooral over zorgen over de snel toenemende inzet van tal van apparaten zoals bloeddrukmeters, slimme pillendozen, draagbare monitors, elektronische bloedafnameapparaten en tal van andere opties. Natuurlijk zal één slimme pillendoos of bloeddrukmeter niet het grote milieuverschil maken, maar zodra er miljoenen geproduceerd worden, is het een totaal ander verhaal. Zeker als producten niet lang meegaan en na gebruik bijvoorbeeld het milieu belasten met chemische stoffen.
DiCE stelt dat het gebruik van digitale gezondheidsapparatuur naar verwachting de komende vijf jaar snel zal toenemen, met een verwachte jaarlijkse wereldwijde groei van bijna 20% in 2027. Hierbij wordt een groot beslag gedaan op cruciale en waardevolle grondstoffen die belangrijk zijn voor de Europese economie. Het project stelt ook uit dat e-waste uit de gezondheidszorg biologische of chemische verontreiniging kan veroorzaken. Regelmatig worden producten verbrand, al dan niet met energieterugwinning, waardoor alle inhoud wordt vernietigd.
E-waste te lijf gaan
Het doel van DiCE is dus niet om e-health te remmen, maar om e-waste waar mogelijk te reduceren. Bij de DiCE-samenwerking zijn 20 organisaties uit negen landen betrokken, die de maakindustrie, onderzoeks- en recyclingsectoren vertegenwoordigen. Het project startte op 1 oktober en loopt tot september 2026. Het zich richt elk punt in de levenscyclus van digitale gezondheidsapparaten, van ontwerp tot verwijdering en heeft daarvoor financiering ontvangen via het Horizon Europe-programma van de Europese Unie. Deelnemers aan het project beseffen dat al die apparaten worden gebruikt om de gezondheidszorg efficiënter te maken en om patiënten te helpen. Maar deze apparaten vormen dus ook een steeds groter wordende ‘e-waste-uitdaging’.
EU-principes digitale gezondheid
De Europese Unie dringt ook aan op verandering. Van de zestien ethische EU-principes voor digitale gezondheid, die zijn ontwikkeld door het Franse voorzitterschap van de EU, zijn er vier gericht op ecologische duurzaamheid zoals ecodesign, hergebruik en recycling. Een centrale doelstelling van DiCE is het verlengen van de levensduur van een product. Daarom zal het project zich richten op het testen en testen van oplossingen voor het einde van de levensduur van een product.
Hierbij wordt de overgang ondersteund van een gefragmenteerd en lineair 'take-make-waste-bedrijfsmodel´ naar een circulair en duurzaam model dat hergebruik van producten en terugwinning van componenten en grondstoffen mogelijk maakt. Het project richt zich op vier producten: een ePaper-label, een slimme draagbare sensor, een slimme pillendoos en een endo-cutter die wordt gebruikt bij chirurgische ingrepen. De product-innovaties die door het project zijn ontwikkeld op het gebied van ecologisch ontwerp, inzameling en retourlogistiek, zullen worden geïmplementeerd, getest en gedemonstreerd in vijf zorgsystemen via proefprojecten in Noorwegen, België, Slovenië, Spanje en Duitsland.
