De Nationale visie en strategie voor het gezondheidsinformatiestelsel (NVS) schetst de beweging via gegevensuitwisseling naar databeschikbaarheid. Die beschikbaarheid van data vormt ook de kern van de European Health Data Space (EHDS). Met de Wet elektronische gegevensuitwisseling in de zorg (Wegiz) wil Nederland de EHDS-ambities waarmaken. Zowel Wegiz als EHDS streven naar verlaging van administratiedruk en betere zorg door gestandaardiseerde elektronische gegevensuitwisseling te verplichten. Zij versterken elkaar onderling dan ook, zo stelt VWS in een recent verschenen special in ICT&health 6.
Al in 2022 schreef toenmalig minister Ernst Kuipers van VWS in een Kamerbrief dat de komst van de EHDS het invoeren van de Wegiz niet in de weg zou staan. De conclusie van Kuipers was helder: Wegiz wordt met name op het front van ICT-systemen en gegevensuitwisseling zo optimaal mogelijk afgestemd op de Europese regelgeving. Kuipers stelde dat elektronische gegevensuitwisseling de landgrenzen overschrijdt en zag het grote belang van de aankomende Europese regelgeving die met EHDS in het vat zit.
De verordening EHDS is echter aanzienlijk veelomvattender dan de Wegiz en raakt aan vijf categorieën:
- Het creëren van rechten voor burgers over de controle op hun eigen gezondheidsgegevens.
- Voorschriften voor ICT-systemen en uitwisseling.
- Het grensoverschrijdend beschikbaar stellen van gezondheidsgegevens voor de levering van zorg.
- Maatregelen rondom het secundair gebruik van gezondheidsgegevens.
- Governance rondom rechten, primair & secundair gebruik.
In praktijk gebracht
Inmiddels zijn we ruim twee jaar verder en wordt de in 2023 door het parlement aangenomen Wegiz geleidelijk in de praktijk gebracht. Zo worden zorgverleners stap voor stap verplicht zorggegevens elektronisch en gestandaardiseerd uit te wisselen.
De Wegiz is een kaderwet, die het mogelijk maakt om met een algemene maatregel van bestuur (AMvB) gegevensuitwisselingen aan te wijzen die elektronisch moeten plaatsvinden. Daarnaast kan de Wegiz de beschikbaarheid van zorggegevens voor burgers via een persoonlijke gezondheidsomgeving (PGO) verplichtstellen.
Op de Wegiz-meerjarenagenda (MJA Wegiz) – die in nauw overleg met het zorgveld tot stand is gekomen – staan de geprioriteerde gegevensuitwisselingen die geschikt zijn om als eerste verplicht elektronisch te laten verlopen:
- BgZ: 2025.
- Medicatie: 2024-2025.
- eOverdracht: 2026.
- Beeld: nog te bepalen.
- Acute zorg: nog te bepalen.
Eén van de geprioriteerde gegevensuitwisselingen op de MJA Wegiz is de elektronische verpleegkundige overdracht of eOverdracht. Het streven is om de AMvB voor eOverdracht in de tweede helft van 2026 te publiceren. De AMvB zal in dat geval in werking treden op 1 januari 2027.
Marley Werleman, portefeuillehouder eOverdracht bij VWS: “Met de eOverdracht zorgen we voor het terugdringen van de administratieve lasten en dragen we bij aan een veilige, cross-sectorale verpleegkundige overdracht. We luisteren daarbij goed naar de beroepsgroep zelf en werken samen aan vooruitgang met de vooroplopende regionale samenwerkingsverbanden van zorgaanbieders én leveranciers. Afgelopen september gingen de regio’s IJssel-Vecht en Achterhoek live met een deel van de eOverdracht. Dat zijn de momenten waarop we allemaal echt trots zijn en die energie geven om samen door te blijven pakken.”
Betere beschikbaarheid
Dan de EHDS: deze regulering streeft naar een betere beschikbaarheid van elektronische gezondheidsgegevens voor betere gezondheidszorg en bevordering van (medisch ) wetenschappelijk onderzoek, zorginnovatie en beleidsontwikkeling. Verder creëert de EHDS rechten voor burgers zodat zij beter regie kunnen voeren over de gezondheidsgegevens die over hen zijn vastgelegd. De drie hoofdonderwerpen van de EHDS zijn: primair datagebruik, secundair datagebruik en regulering van de markt voor EPD-systemen.
In het voorjaar van 2024 is er een politiek akkoord bereikt over de EHDS-verordening. De verwachting is dat de verordening in het eerste kwartaal van 2025 door het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie wordt ondertekend.
Gefaseerde impactanalyse
In april 2024 is VWS gestart met impactanalyses van de EHDS op de Wegiz. Dit is een continu proces dat rekening houdt met de doorlooptijd van de EHDS. In de EHDS-verordening is een gefaseerde aanpak beschreven waarbij in een periode van zes jaar wordt toegewerkt naar maximale interoperabiliteit. Deze periode biedt ruimte om de impact op de Wegiz te analyseren aan de hand van een gefaseerd stappenplan.
“We hebben in het stappenplan een prioritering aangebracht om de focus te kunnen leggen op de antwoorden die nodig zijn voor de continuïteit van de ontwikkeling van gegevensuitwisseling. In eerste instantie kijken we in de impactanalyses onder andere naar certificering en de raakvlakken tussen de gegevensuitwisselingen”, aldus Kejan Beemer, senior beleidsmedewerker Wegiz bij VWS.
Vanuit VWS wordt er verder actief op gestuurd dat tijdens de onderhandelingen over de EHDS rekening wordt gehouden met bestaande nationale beleidstrajecten. “Uitgangspunt was en blijft dat de EHDS zoveel mogelijk nationale trajecten accelereert”, vertelt Roger Lim, coördinerend beleidsmedewerker EHDS bij VWS.
Lees het hele artikel in ICT&health editie 6, die eind 2024 verschenen is. Of lees het artikel in ons online magazine.
