De CO2 afdruk van operatiekamers in Nederland is aanzienlijk. Het goede nieuws is dat diverse ziekenhuizen zich daarvan zodanig bewust zijn dat er in heel wat OK’s al gewerkt wordt aan verduurzaming. Een mooi voorbeeld is het Geen Team OK van het Saxenburgh Medisch Centrum. Deze week is een breder initiatief gelanceerd, de landelijke rapportage Barometer Groene OK, die aan demissionair minister Pia Dijkstra van Medische zorg werd overhandigd. Volgens de initiatiefnemers hebben zij hiermee een wereldprimeur op het gebied van duurzame gezondheidszorg te pakken.
Het Leids Universitair Medisch Centrum, het Radboud UMC en de Radboud Universiteit hebben, in samenwerking met Gupta Strategists, de Barometer Groene OK ontwikkeld. Het primaire doel van de initiatiefnemers is het verduurzamen van operatiekamers. De barometer is een project binnen het Landelijk Netwerk de Groene OK en wordt gefinancierd door VWS.
Barometer Groene OK
Met de ontwikkelde Barometer Groene OK krijgen ziekenhuizen een wetenschappelijk onderbouwde oplossing om OK's milieuvriendelijker te maken zonder de patiëntveiligheid in gevaar te brengen. Om te beginnen vult het ziekenhuis dat de OK wil verduurzamen hiervoor een vragenlijst in over onderwerpen die invloed hebben op de CO2 voetafdruk, zoals energieverbruik, anesthesie, medicatie, afvalbeheer en logistiek.
Vervolgens wordt door de Barometer Groene OK, op basis van de ingevulde vragenlijsten een op maat gemaakt adviesrapport gegenereerd. Hierin wordt niet alleen de actuele duurzaamheidsscore van het ziekenhuis getoond, maar ook vergeleken met die van andere ziekenhuizen in Nederland, wat verdere motivatie biedt om te verduurzamen.
Driekwart minder CO2-uitstoot
Op basis van de uitkomsten van de uitgevoerde pilot met de Barometer Groene OK is een landelijk adviesrapport voor het verduurzamen van OK’s opgesteld. Dat rapport identificeert tien belangrijke acties die samen bijna driekwart van de CO2-uitstoot kunnen verminderen. De actie met de meeste impact is het overstappen naar groene energie. Dat levert een potentiële besparing op van 18.000 ton CO2, ofwel ruim een derde (35%) van de totale potentiële besparing die in het rapport becijferd is.
Ook het afscheid nemen van lachgas kan de CO2-uitstoot van OK’s sunstantieel doen dalen; met ruim 12 procent, of 6.000 ton. Een andere actie die een positieve impact heeft op de verduurzaming van OK’s is het overstappen naar herbruikbare, PFAS-vrije operatiejassen. Het effect daarvan werd eerder al door het Erasmus MC onderzocht. “Naast deze maatregelen zijn organisatorische verbeteringen cruciaal, bijvoorbeeld het opstellen van concrete doelstellingen en het betrekken van bestuurders en medewerkers van ondersteunende afdelingen”, aldus het adviesrapport.
Rapport overhandigd
Het landelijk adviesrapport Barometer Groene OK (pdf) werd deze week overhandigd aan demissionair minister Pia Dijkstra. Tijdens de overhandiging werd met de minister en de aanwezige leden van het netwerk gesproken over de concrete aanbevelingen om de duurzaamheid van OK's te bevorderen.
"Ik ben het Landelijk Netwerk zeer erkentelijk voor dit rapport. Het is niet eenvoudig om alle neuzen dezelfde richting op te krijgen. Hun noeste arbeid heeft een rapport opgeleverd met concrete handvatten om OK's in Nederland verder te verduurzamen", aldus minister Dijkstra. Daarnaast zijn ideeën uitgewisseld over hoe de werkvloer en de overheid elkaar op dit onderwerp kunnen versterken. "Juist in de samenwerking van de professional van de werkvloer en de overheid kunnen we het verduurzamen van de zorg inhoud geven. In dit geval is meten is weten", sprak voorzitter Frank Willem Jansen.
Het Landelijk Netwerk de Groene OK speelt een voortrekkersrol in de verduurzaming van de gezondheidszorg. Zo wordt binnen verschillende thema's aan concrete oplossingen gewerkt. Voorbeelden zij het juiste gebruik van anesthesiedampen en medicijnresten, en het terugdringen van plastic afval en energiegebruik. Het netwerk heeft eerder dit jaar een leidraad gepubliceerd voor het toevoegen van duurzaamheidsparagrafen aan landelijke richtlijnen in de zorg.
