De discussie over het belang van databeschikbaarheid in de zorg is in volle gang. Er is een beeld bij hoe die toekomst eruit moet zien: de technologische mogelijkheden zijn beschikbaar en volop in ontwikkeling. Hoewel veel initiatieven worden ontplooid, ontbreekt het in de zorg nog aan een heldere strategie en aanpak om deze visie ook daadwerkelijk te realiseren, stellen Freekje Huisman en Robert Lucassen, beiden senior manager healthcare bij Deloitte.
Deloitte heeft in heldere bewoordingen beschreven hoe de zorg er in 20401 uit zou moeten zien: de zorg is dan ontwikkeld tot een gezondheids-gedreven ecosysteem. De verwachting is dat de veranderende behoeften van burgers, gecombineerd met databeschikbaarheid en snelle technologische ontwikkelingen, deze transformatie zullen versnellen.
“Maar dan moeten we nu wel stappen zetten”, zegt Lucassen. “De implementatie van dataplatformen is essentieel voor veel digitale innovaties die de zorg op korte termijn wil benutten, zoals het verminderen van administratieve lasten en het geven van meer regie aan de patiënt.”
Lucassen voegt toe dat dit ook een manier om tot passende zorg te komen. “Passende zorg staat centraal in het huidige landelijke beleid, zoals vastgelegd in het Integraal Zorgakkoord, het Gezond en Actief Leven Akkoord en het akkoord Wonen Ondersteuning en Zorg voor Ouderen. Het feit dat zorg bijvoorbeeld steeds vaker vanuit de thuissituatie van de patiënt wordt geboden, betekent dat passende zorg ook gaat om de juiste setting waarin die zorg wordt geleverd. Zonder de juiste data wordt dit een uitdaging. Ook dat is een facet waarmee rekening moet worden gehouden.”
“De belofte van dataplatformen is in de toekomst nog veel groter", voegt Huisman toe. “Met geavanceerde technologie kunnen dataplatformen onder andere zorgen voor inzichten die gezondheid bevorderen, behandelingen persoonlijker maken en tegelijkertijd nieuwe inzichten generen om de zorg verder te verbeteren. Dit wordt door het zorgveld breed erkend.”
Toekomstbestendig, veilig platform
Dit is ook de reden waarom Deloitte en Google samen met zorgverleners het platform Pragmedic2 hebben ontwikkeld, stelt Lucassen. Pragmedic is ontwikkeld in lijn met de richting die bij VWS en initiatieven zoals Cumuluz te zien zijn.
“De technologie van Google biedt het platform flexibiliteit en schaalbaarheid, zodat we het snel kunnen aanpassen aan nieuwe inzichten en ontwikkelingen. Het platform maakt gebruik van open standaarden zodat iedereen ermee kan werken met geavanceerde analyseoplossingen zoals AI en ML. Dit stimuleert en versnelt innovatie. Het doel is om uiteindelijk een integrale oplossing te bieden door verschillende oplossingen samen te brengen, in plaats van verder te investeren in de vele puntoplossingen die we nu zien en die de potentie van data niet volledig benutten. We nodigen andere leveranciers van systemen nadrukkelijk uit om aan te sluiten op het platform, ongeacht met welke interface of applicatie ze zelf werken.”
"De ideale oplossing kan niet meteen gerealiseerd worden"
Huisman vult aan: “In lijn met onze toekomstvisie is het heel belangrijk dat gebruiksvriendelijkheid voorop staat. Om een duurzame verandering te realiseren, moet je een systeem hebben waarmee patiënten en zorgverleners makkelijk kunnen werken. Daarom hebben we veel nadruk gelegd op gebruiksgemak tijdens de ontwikkeling.”
Op dit moment zorgt Pragmedic ervoor dat patiëntdata, na toestemming, beschikbaar is voor de juiste partijen in een helder en actueel overzicht. Het kan integreren met verschillende bronsystemen in de zorg. “Pragmedic beschikt over een viewer als interface waarmee de data kunnen worden bekeken”, zegt Lucassen.
Daarnaast is er volgens Lucassen veel aandacht besteed aan compliance en security. “De wet- en regelgeving op het gebied van privacy is dynamisch, net zoals de manier waarop bedreigingen organisaties treffen, zoals DDOS-aanvallen”, zegt hij. ”Het platform moet hier goed op zijn ingericht, evenals het proces waarmee wij en onze klanten met het platform werken. Dit vraagt om een doordacht juridisch raamwerk waarin alle Nederlandse en Europese eisen op dit gebied zijn opgenomen. Samen met onze klanten en onze juridische en technische collega’s hebben we dit raamwerk standaard ingebouwd in Pragmedic.”
Complexe beweging
Huisman benadrukt dat de richting en de technische mogelijkheden om deze te realiseren, er inmiddels zijn. “Maar ik maak me wel eens zorgen over het ontbreken van de vertaling van deze visie naar een gezamenlijke strategie en aanpak om dit te realiseren. Landelijke en regionale initiatieven lopen door elkaar, zorgorganisaties weten soms niet welke lijn ze moeten volgen en partijen die in meerdere regio’s actief zijn, staan voor extra uitdagingen. Een expliciete rolverdeling ontbreekt. Hoewel succesvolle initiatieven starten, is er weinig ruimte om te experimenten en te falen. Koplopers worden niet altijd beloond, en veel partijen wachten daarom af, terwijl het juist zo belangrijk is om meerdere oplossingen te verkennen, zodat de beste overeind blijven.”
Dit tot een succes maken is volgens Huisman niet alleen een technische kwestie, maar ook een organisatorische en veranderkundige uitdaging. “Dit, in combinatie met de betrokkenheid van vele stakeholders, maakt de realisatie complex en vraagt om een passende aanpak. Dit begint met een sterke visie, het organiseren van de sector om deze visie te bereiken, en een duidelijke aanpak voor het ontwikkelen en opschalen van alternatieven, waarbij we accepteren dat de ideale oplossing niet meteen gerealiseerd kan worden en er dus gaandeweg ook ontwikkelingen zullen sneuvelen. Zolang deze aanpak ontbreekt, gaat deze beweging trager dan gehoopt.”
Bedoelt ze hiermee dat het ministerie van VWS regie moet nemen? “Er moet een partij zijn die dit coördineert”, zegt ze. “Maar de sectorpartijen hebben gezamenlijk de verantwoordelijkheid.”
Samen met New Foresight, een partij die expert is op het gebied van dit soort complexe transities, wil Deloitte de komende periode met het zorglandschap mogelijkheden verkennen om de route van visie naar realisatie vorm te geven. "Als je vanuit deze blik naar de transitie in de zorg kijkt, begrijp je waarom het proces traag verloopt en wat er mogelijk is om dit te versnellen”, schetst Huisman. Daarover wil ze een volgende keer graag meer vertellen.
Investeer in de toekomst
Het vergt een investering om de brede transitie mogelijk te maken die nu nodig is, stelt Lucassen tot slot. “Probleem hierbij is dat we vaak zien dat partijen wel een idee hebben van de opbrengsten voor specifieke use cases, maar dat er weinig inzicht is in de echte waarde van een dataplatform als je het in zijn volle breedte benut. Wanneer partijen die waarde centraal stellen en duidelijk wordt wie uiteindelijk de opbrengsten ontvangt, is de casus om te investeren ook veel duidelijker.”
CV
Freekje Huisman is senior manager healthcare bij Deloitte.
Robert Lucassen is senior manager healthcare bij Deloitte.
