Uit een onderzoek van de Vrije Universiteit (VU) in opdracht van zorgverzekeraar VGZ blijkt volgens de NOS dat er nog flink wat mankeert aan de aangeleverde informatie over de wachttijden in de geestelijke gezondheidszorg (ggz). Zo blijkt lang niet altijd duidelijk hoelang patiënten daadwerkelijk moeten wachten of wat de wachttijden per instelling of per zorgregio zijn. Volgens de gezondheidseconomen van de VU worden er fouten gemaakt bij het aanleveren informatie over wachttijden bij de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa).
Volgens de onderzoekers ging het in de periode juni 2023 tot en met juli 2024 op verschillende manieren mis met het aanleveren van informatie. Daardoor gaven de wachtlijsten van zorginstellingen een sterk vertekend beeld en leken de wachttijden langer of korter dan ze in werkelijkheid waren.
Verkeerd invullen NZa-formulier
In sommige gevallen vulde een zorgaanbieder het NZa-formulier verkeerd in, zodat het totaal aantal wachtenden vermenigvuldigd werd met het aantal type ziektebeelden die de instelling kan behandelen. Bij 100 echte patiënten en 16 ziektebeelden lijkt het dan alsof er 1600 patiënten op de wachtlijst stonden. Ook leverden zorgaanbieders wachttijden van patiënten aan met aandoeningen waarvoor die betreffende zorgaanbieders geen behandelingen beschikbaar hadden.
Reactie Nederlandse Zorgautoriteit
De NZa zegt in een reactie aan de NOS continu te werken aan het verbeteren van de informatieverzameling maar zegt ook dat er grenzen zijn aan wat mogelijk is. Zo wil de NZa waken voor extra administratieve lasten voor zorgaanbieders en moet er ook rekening worden gehouden met de privacy van patiënten. De toezichthouder benadrukt dat de wachttijdinformatie slechts een onderdeel is waarop inkoopbeleid wordt gemaakt. Veel informatie wordt ook uit declaratiedata gehaald. Ook kan in zorgcontracten worden afgesproken om aanvullende informatie te delen.
Gebrek aan zorgvuldigheid
Xander Koolman, hoogleraar gezondheidseconomie en leider van het onderzoek, kan volgens de NOS niet beoordelen of er zorgaanbieders zijn die bewust wachtlijsten groter maken om zorgverzekeraars onder druk te zetten om meer zorg in te kopen. Hij zegt in een reactie aan de NOS het meer toe te schrijven aan een gebrek aan aandacht en zorgvuldigheid.
Een woordvoerder van brancheorganisatie de Nederlandse GGZ zegt de bevindingen van het onderzoek serieus te nemen, maar wijst erop dat de branche ervaart dat het informatieportal niet altijd goed functioneert. En gezien de lange wachttijden geven volgens de woordvoerder de zorgaanbieders nu prioriteit aan het verlenen van zorg.
Koolman benadrukt tegen de NOS dat de lange wachttijden een wezenlijk deel van de patiënten treffen. "Maar omdat veel van de data niet kloppen, weten we niet goed hoelang de wachtlijsten precies zijn. Of wat het verschil is tussen de wachtlijsten van verschillende instellingen of zorgregio's”, voegt hij toe.
Perverse prikkel
Omdat de wachttijden per regio worden geregistreerd en niet per zorgverzekeraar is het volgens Koolman onmogelijk voor de NZa om onderscheid te maken tussen het inkoopgedrag van zorgverzekeraars. Wat volgens Koolman tot een perverse prikkel kan leiden: "Een verzekeraar met de minst ingekochte capaciteit wordt er niet uitgepikt maar heeft wel financieel voordeel. Het is goed als de NZa strakker gaat handhaven, maar ze moeten dan wel kritisch naar deze informatiebron gaan kijken."
Reactie VGZ
Volgens bestuursvoorzitter van VGZ Marjo Vissers frustreert het gebrek aan inzicht een goede inkoop van zorg. Volgens Vissers bestaat het gevaar door de vertekende cijfers dat er in een regio bijvoorbeeld extra behandelingen voor eetstoornissen worden geprobeerd in te kopen terwijl dat juist helemaal niet het probleem is. In een andere regio moeten mensen misschien daardoor weer veel te lang wachten op dat soort capaciteit, zo laat Vissers aan de NOS weten.
Algoritmes en wachttijden
Begin vorig jaar wist Merel Stroes tijdens het VU Nieuwjaarsgala de jury nog te imponeren met haar scriptie waarin ze een koppeling maakte tussen algoritmes en lange wachttijden in de ggz. De toen 22-jarige student won dan ook de bachelor scriptieprijs met haar cross disciplinaire onderzoek. Het doel van haar onderzoek was om de lange wachttijden in de geestelijke gezondheidszorg te verkorten door de matching tussen cliënten en behandelaars te verbeteren. Daarvoor wilde ze een algoritme ontwikkelen dat ook rekening houdt met de match tussen client en behandelaar. In eerste instantie zocht ze daarvoor naar bestaande theorie maar dat bleek toen niet voor handen te zijn.
Vorig jaar september is het Nivel samen met het Trimbos-instituut een tweejarig evaluatieonderzoek gestart naar de aanpak van wachttijden in de geestelijke gezondheidszorg (ggz). Daarom worden verschillende activiteiten ondernomen om de wachtlijstproblematiek te verminderen. Er wordt onderzocht in hoeverre regio’s in staat zijn om de wachttijden in de ggz terug te dringen. Daarbij wordt bekeken welke oplossing wel en welke oplossing niet werkt.
