De normen en regels omtrent Nederlandse en Europese Elektronische Gegevensuitwisseling groeien langzaam maar zeker naar elkaar toe. Dit blijkt met name uit de convergentie van Wegiz en EHDS. Dit concludeert Nictiz in een onlangs verschenen rapport van senior adviseur Gaby Wildenbos. Met behulp van een zogeheten fit-gap laat de rapportage zien wat de overeenkomsten zijn tussen wat betreft regelgeving in Nederland en de rest van Europa, maar legt ook diverse verschillen bloot. “Ondanks deze veelbelovende overeenkomsten, zijn er nog enkele uitdagingen die moeten worden aangepakt. Deze omvatten onder meer het aanpassen van de infrastructuur en generieke functies om te voldoen aan de EHDS.”
In de snel evoluerende wereld van digitale informatievoorziening in de zorg, speelt Nictiz, de Nederlandse kennisorganisatie voor digitale informatievoorziening in de zorg, een belangrijke rol. In oktober 2023 presenteerde de organisatie een rapport over de overeenkomsten en verschillen omtrent elektronische gegevensuitwisseling tussen Nederland en de rest van Europa. Concreet werden vier digitale gegevensuitwisselingen in Nederland en Europa met elkaar vergeleken.
Zo onderzocht Nictiz de Nederlandse Basisgegevensset zorg Medisch specialistische zorg (BgZ MSZ) en de Europese patient summary. Een conclusie luidt dat de dataset van BgZ MSZ voldoet aan de minimale voorwaarden van de Europese patient summary voor uitwisseling binnen de Europese Unie (EU). Daarnaast zijn er tijd en ruimte om zowel specificaties van overige datasets als regelgeving verder op elkaar af te stemmen. De vergelijking onthulde niet alleen overeenkomsten, maar ook waardevolle inzichten omtrent de convergentie van Nederlandse en Europese normen op het gebied van digitale gezondheidszorg.
Convergentie Wegiz en EDHS
Sinds 1 juli 2023 heeft Nederland de Wet Elektronische Gegevensuitwisseling in de Zorg (Wegiz) ingevoerd, die digitale gegevensuitwisseling tussen zorgverleners in het hele land verplicht stelt. Dit omvat een reeks gegevensuitwisselingen, waaronder de BgZ MSZ, verpleegkundige overdracht (eOverdracht), medicatieoverdracht en beeldoverdracht. Het doel is duidelijk: zorgen dat zorgverleners op het juiste moment toegang hebben tot de juiste informatie ten behoeve van betere zorg.
In een bredere Europese context heeft de Europese Commissie op 3 mei 2022 het voorstel gedaan voor de 'European Health Data Space' (EHDS). Dit voorstel beoogt snelle en eenvoudige uitwisseling van medische gegevens over landsgrenzen heen, en het bieden van toegang aan burgers tot hun gezondheidsdata. Hoewel EHDS nog in conceptvorm verkeert, heeft het de potentie om de manier waarop gezondheidsgegevens worden gedeeld in Europa ingrijpend te veranderen.
Fit-gap analyse Nictiz
Nederland staat voor de uitdaging om ervoor te zorgen dat de nationale gegevensregistratie en uitwisseling voldoen aan de opkomende Europese regelgeving. Dit vereist niet alleen technische afstemming, maar ook een harmonisatie van beleid en normen. Nictiz heeft hier een vergelijking gemaakt tussen Nederlandse en Europese richtlijnen en daarvan een analyse gemaakt.
Een van de instrumenten die Nictiz inzet om dit doel te bereiken, is de zogeheten fit-gap analyse. Met deze methode identificeert men de overeenkomsten en verschillen tussen twee onderwerpen en onderzoekt men hoe deze verschillen kunnen worden overbrugd. In het geval van Nictiz zijn de doelen van deze vergelijkende onderzoeken duidelijk gedefinieerd:
- Het scherpstellen van de overeenkomsten en verschillen tussen Nederlandse en Europese gegevensuitwisselingen en domeinen.
- Het beoordelen van de mate waarin Nederland, met behulp van de huidige informatiestandaarden van Wegiz-gegevensuitwisselingen, kan voldoen aan de EHDS-verplichtingen voor grensoverschrijdende gegevensuitwisseling.
- Het identificeren van aanpassingen die nodig zijn in Nederlandse informatiestandaarden en bijbehorende tijdslijnen, evenals eventuele wijzigingen op Europees niveau.
- Het vinden van oplossingsrichtingen voor geïdentificeerde verschillen en het vaststellen van deze oplossingen
Bgz MSZ
Een van de opvallende bevindingen uit de fit-gap-analyse is de 'fit' die er blijkt te zijn tussen de dataset van de Basisgegevensset zorg Medisch specialistische zorg (BgZ MSZ) en de (toekomstige) verplichtingen van de Europese patient summary. De BgZ MSZ is namelijk de eerste gegevensuitwisseling die verplicht zal worden onder de Wegiz. Dit betekent dat, kijkend naar de tijdlijnen van verplichtingen in Nederland en Europa, de dataset van BgZ MSZ al voldoet aan de vereisten van de Europese patient summary.
Ondanks de veelbelovende overeenkomsten omtrent de internationale digitale gegevensuitwisseling, zijn er zeker ook nog uitdagingen die moeten worden aangepakt. Deze omvatten onder meer het aanpassen van de infrastructuur en generieke functies die nodig zijn om te voldoen aan de EHDS. Dit omvat onder andere het Nationaal Contactpunt voor eHealth (NCPeH), dat cruciaal is voor het uitwisselen van belangrijke patiëntgegevens in Europa. ‘De Nederlandse informatiestandaarden zullen minimaal moeten faciliteren dat de onder EHDS verplichte gegevens via het NCPeH (Nationaal Contactpunt voor eHealth) aan te leveren zijn om te delen met het NCPeH van andere lidstaten’, lezen we in het rapport.
Uit de vier vergelijkende onderzoeken blijkt dat er zonder meer vervolgstappen nodig zijn omtrent het verder afstemmen van digitale gegevensuitwisseling in Nederland en Europa. Een aspect waar bijvoorbeeld rekening mee moet worden gehouden, is de uitwisseling van medicatiegegevens. Hierin werden overeenkomsten en verschillen gevonden tussen de Nederlandse informatiestandaard Medicatieproces 9 en de Europese guideline ePrescription and eDispensation. De Nederlandse infrastructuur, met het Nationaal eHealth knooppunt (NCPeH) als belangrijke speler, wordt geleidelijk afgestemd op de Europese vereisten. Dit zal de uitwisseling van verplichte gegevens voor ePrescription en eDispensation vergemakkelijken.
Beeldbeschikbaarheid
Een andere uitdaging is de beeldbeschikbaarheid. Zowel Nederland als Europa werken aan informatiestandaarden voor dit domein, maar er zijn nog verschillen in benaderingen, met name met betrekking tot semigestructureerde verslaglegging. Dit vereist nauw overleg en afstemming om ervoor te zorgen dat de Europese en Nederlandse normen op één lijn komen te liggen. Tevens is er nog de kwestie van de verpleegkundige overdracht, die in Nederland beschikbaar is maar nog niet in Europa. Europa stelt voor om een Hospital Discharge Report (ziekenhuis-ontslagrapport of HDR) te gebruiken voor overdrachten vanuit het ziekenhuis. Nictiz zal de bestaande ontslagbrieven en -berichten in Nederland evalueren om te bepalen in hoeverre deze voldoen aan de Europese specificaties.
Tot slot stelt Gaby Wildenbos, senior adviseur van Nictiz in het rapport: “Om te voldoen aan de EHDS, moeten Nederland en andere Europese lidstaten niet alleen technische normen harmoniseren, maar ook generieke functies zoals toestemming, identificatie, authenticatie, autorisatie en lokalisatie op elkaar afstemmen. Dit complexe proces vereist nauwe samenwerking en continue afstemming.”
